GÖLGE OYUNU FİLMİNDE GELENEKSEL TÜRK SEYİR SANATLARI’NIN YANSIMALARI

Authors : Ahmet DÖNMEZ, Rifat BECERİKLİ

Pages : 430-455

Doi:10.19145/e-gifder.434811

View : 13 | Download : 7

Publication Date : 2019-03-29

Article Type : Research Paper

Abstract :Sanat ve kültür birbiriyle iç içe geçmiş olgulardır. Kültürün yansımasını sanatta, sanatın özelliklerini de kültürde bulmak mümkündür. Ayrıca sanat birbirine yakın ya da uzak birçok topluluğu da etkilemektedir. Bu açıdan Asya kökenli geleneksel bir sanat dalı olan “gölge oyunu”, birçok farklı toplumda görülebilmektedir. Biçimsel benzerlikleri yönünden sinemayla da ilişkilendirilen gölge oyunu, Türk toplumunda “Karagöz Oyunu” olarak bilinmektedir. Ayrıca Karagöz, tasavvuf düşüncesini de içinde barındırması yönünden önemli bir gösteri sanatıdır. Türk kültürünün önemli halk tiyatrosu örneklerinden biri olan Ortaoyunu, Karagöz Oyunuyla benzer biçimsel özellikler içermektedir. Geleneksel Türk Sanatları, çeşitli dönemlerde Türk Sineması’nı da etkilemiştir. Başta Halit Refiğ, Atıf Yılmaz, Metin Erksan, Derviş Zaim, Yavuz Turgul gibi bazı yönetmenler, Türk Sineması’na biçim ve içerik yönünden kaynaklık etmesi bakımından Geleneksel Türk Sanatları’nın önemine vurgu yapmıştır. Bu yönetmenlerden biri olan Yavuz Turgul, Türk Sineması’nın, Batı kaynaklı olmasını eleştirerek, Doğunun kültürünü ve öz değerlerini eserlerinde kullanmaya çalışmıştır. Bu doğrultuda çalışmada, Yavuz Turgul’un Gölge Oyunu (1992) filmi Türk Geleneksel Seyir Sanatları ve tasavvuf açısından incelenmiştir. İncelemede niteliksel film çözümlemesi yöntemi kullanılmıştır. Çalışma sonucunda Yavuz Turgul’un Gölge Oyunu filminde Geleneksel Türk Seyir Sanatları’ndan olan Karagöz Oyunu, Ortaoyunu ve tasavvuf düşüncesinden yararlandığı görülmüştür. Yönetmenin Gölge Oyunu filminde, Geleneksel Türk Sanatları temelinde, biçimsel bir üslup denemesiyle Türk Sineması’na katkı yaptığı düşünülmektedir.
Keywords : Türk Sineması, Türk Geleneksel Seyir Sanatları, Yavuz Turgul, Gölge Oyunu, Ortaoyunu