TANITIM YAPISI BAĞLAMINDA ÜMMÜ GÜLSÜM HATUN ÇEŞMESI

Authors : F. Deniz ÖZDEN

Pages : 79-88

View : 11 | Download : 9

Publication Date : 2017-12-31

Article Type : Research Paper

Abstract :Beyazıt’ta, Süleymaniye Camii ve yapılarına bağlı, Bozdoğan kemerinin kalıntısına yakın konumda, Kaptan Paşa Mektebi sokağı köşesinde 1745 yılında inşa edilmiş olan Ümmü Gülsüm Hatun Çeşmesi, I.Mahmut’un (1730-1754) Sadrazamı Seyit Hasan Paşa’nın (1680-1748) günümüze kadar gelemeyen konağının bahçe duvarının köşesinde yer almaktadır. Toplumsal yaşamın yoğun olduğu kentlerde “kavrama çevremizde” ortak ideallerle ve inançlarla ilgili anıtların dikilme nedeni, manevi değerlerin yaşaması içindir ve bir iletisi (mesajı-bildirisi) vardır. Bu çeşme de işlevsel olmakla birlikte anıtsal bir yapıdır; bulunduğu yerde çevre mekân olgusu yaratarak bölgenin ruhunu etrafa aktarmada ve sahibinin ya da banisinin mesajını iletmede öne çıkmaktadır. Teknik Çağın kalıplarından kurtulmaya çalışan çağdaş insana benzer bir biçimde İslami kalıpların tasvir baskısını bir resim yazı ile kırmaya çalışan sanatçının çabasına işaret etmektedir. Çalışmada Ümmü Gülsüm Hatun Çeşmesi Göstergebilim yöntemiyle ele alınacaktır; Bu, Jakobson’ın dilin başka gösterge dizgeleri içindeki yerini saptamaya yönelik çalışmaları doğrultusunda ve Göstergebilimi özerk bilim düzeyine yükselten Greimas’ın göstergebilimsel dikdörtgeni aracılığıyla gerçekleştirilmeye çalışılacaktır.
Keywords : Ümmü Gülsüm Çeşmesi, Jakobson, Greimas, Türk Baroku, Genius loci, Homoludens