Türk Medenî Kanunu’na Göre Velâyetin Kullanılması ve Çocuğun Yüksek (Üstün) Yararı İlkesi Doğrultusunda Boşanmada ve Evlilik Dışı İlişkide Birlikte Velâyet Modeli

Authors : Tuba Birinci UZUN

Pages : 135-166

View : 16 | Download : 6

Publication Date : 2016-06-01

Article Type : Other Papers

Abstract :Türk Medenî Kanunu’na göre, evlilik birliği devam ettiği sürece ana ve baba velâyeti birlikte kullanırlar. Evlilik birliğinin boşanma ile son bulması halinde ise velâyet tek başına ana veya babadan birine ait olur. Evlilik dışı ilişkiden doğan çocuğun velâyeti de ana ve baba evli değilse baba ile soybağının tanıma veya hâkim hükmüyle kurulmasına rağmen tek başına anaya ait olur. İç hukukumuzun bir parçası olan Birleşmiş Milletler Çocuk Haklarına Dair Sözleşme uyarınca, kamusal ya da özel sosyal yardım kuruluşları, mahkemeler, idarî makamlar veya yasama organları tarafından yapılan ve çocukları ilgilendiren bütün faaliyetlerde, çocuğun yüksek (üstün) yararı esas alınır. Çocuğun yüksek (üstün) yararı ise, “çocuğun uyum sağlayabileceği ve gelişimini sürdürebileceği bir velâyet ve/veya kişisel ilişki düzenlemesinde ihtiyaç duyduğu etkenlerin bileşimidir”. Ayrıca “çocuğun yüksek (üstün) yararına ilişkin herhangi bir sonucun çocuğun yaşına özel ilgili gelişimsel ihtiyaçları kapsaması gerekir; bu nedenle, mahkeme kararına dayanak olan kriterler ne olursa olsun velâyet değişen ihtiyaçları yansıtacak şekilde ayarlanmalıdır”. Gelişim psikologlarına göre, ana ve babası ayrı yaşayan çocukların sağlıklı gelişimi bakımından süreklilik ve istikrar son derece önemlidir. İstikrar da genellikle tek merkeze (örneğin tek yatak, tek diş fırçası ve tek okul yolu) ihtiyaç duyan bir çocuk dikkate alınarak tanımlanmaktadır ancak coğrafî istikrara veya ikametgâh istikrarına vurgu yapan tek merkez modeli özellikle boşanmadan sonra çocuğun velâyetinin mahkeme kararıyla tek başına ana veya babadan birine verilmesi halinde, ana ve babanın birbirinden ayrı yaşaması dolayısıyla çocuğun birlikte ikamet etmediği ebeveyni ile olan ilişkisini ciddî şekilde bozduğu için terk edilmektedir. Birleşmiş Milletler Çocuk Haklarına Dair Sözleşme uyarınca çocuğu ilgilendiren her konuda çocuğun yüksek (üstün) yararının gözetileceği dikkate alındığında, boşanmada ve evlilik dışı ilişkide birlikte velâyet, üzerinde durulması gereken bir konu olarak karşımıza çıkmaktadır
Keywords : aile hukuku, velâyet, tek başına velâyet, birlikte velâyet, çocuğun yüksek üstün yararı, çocuk hakları