Cıva Maruziyetinin Nörodejeneratif Hastalıklar Üzerindeki Etkisi: Geleneksel Derleme

Authors : Elif Duru, Hülya Tezel, Deniz Arca Çakır, Terken Baydar, Pınar Erkekoğlu

Pages : 62-74

Doi:10.52794/hujpharm.1353188

View : 123 | Download : 166

Publication Date : 2024-03-01

Article Type : Review Paper

Abstract :Çevre kirliliği nedeniyle insanlar günlük yaşamlarında cıva da dahil olmak üzere çeşitli ağır metallere maruz kalmaktadır. Cıva doğada yaygın olarak bulunur ve termometrelerde, barometrelerde, diş dolgularında kullanılır. Toksik bir ağır metaldir ve farklı mekanizmalarla toksik etkileri olan üç farklı formda bulunur. Cıvaya maruz kalınması proteinlerin yapısında bozulma, reaktif oksijen türlerinde artma ve enzim inhibisyonu gibi çeşitli toksik etkilere yol açar. Nörodejeneratif bozuklukların, kusurlu protein yıkımı ve agregasyonu, oksidatif stres ve serbest radikal oluşumu ile ilgili mitokondriyal işlev bozukluğu ve metal toksisitesi nedeniyle ortaya çıktığı ileri sürülmektedir. Cıva ve bileşiklerinin nörodejeneratif hastalıklara neden olduğuna dair çeşitli kanıtlar vardır. Cıva maruziyeti nedeniyle DNA parçalanması ve nöronların bütünlüğünün bozulması gibi toksik etkiler gözlenebilir. Nöronların ciddi şekilde hasar görmesi nöronal kayıplara neden olurken, nöronal kayıplar nörodejeneratif hastalıkların görülmesini kaçınılmaz kılmaktadır. Bu derlemede, başlıca nörodejeneratif hastalıklardan Alzheimer hastalığı, Parkinson hastalığı, amyotrofik lateral skleroz ve multipl skleroz hastalıklarının cıva maruziyeti ile ilişkili olup olmadığı konusunda yapılan araştırmalar özetlenmiştir. Çalışmalar, cıva maruziyetinin başta Alzheimer hastalığı olmak üzere tüm nörodejeneratif hastalıklarla ilişkili olabileceğini göstermiştir. Özetle, cıvanın nörodejenerasyon ve buna bağlı patolojik durumlar ile ilişkili olabileceği ifade edilebilir.
Keywords : cıva, Alzheimer hastalığı, Nörodejeneratif hastalıklar, Nörodejenerasyon