Sahîh-i Buhârî Nüshalarına Dair Yeni Bulgular II: es-Sagânî Nüshası ve Türkiye Kütüphanelerindeki Yazmaları

Authors : Arafat AYDIN

Pages : 7-50

View : 9 | Download : 6

Publication Date : 2016-06-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu çalışma Radıyyüddîn es-Sagânî’nin (v. 650/1252) Sahîh-i Buhârî nüshasının hususiyetlerini, diğer Buhârî nüshalarından ayrılan yönlerini ve Türkiye’de tespiti yapılan yazmalarını ele almaktadır. Günümüze ulaşıp ulaşmadığı konusunda belirsizlikler bulunan es- Sagânî’nin Buhârî nüshasının Türkiye’de yirmiden fazla kopyası (furû‘) tespit edilmiştir. Çalışmada önce es-Sagânî’nin hayatı ve ilmî kişiliği ele alınmış, sonra nüshasının özellikleri üzerinde durulmuştur. Diğer Buhârî nüshalarından ayrılan yönleri örnekleriyle birlikte ortaya konulmuştur. Türkiye’de tespiti yapılan nüshaların ön plana çıkanları tanıtılarak çalışma sonlandırılmıştır. Buhârî’nin yaşadığı dönemde yazılan ve talebesi Firebrî’nin tashihini içeren kadîm bir nüshaya dayanıyor olması es-Sagânî nüshasını diğerlerinden ayıran en belirgin özelliktir. Bu nüshayı esas alıp başka üç nüsha için işaretler belirleyen es-Sagânî, nüshalar arasında lafız farklılığı meydana geldiğinde bunlara hâşiyede işaret etmiş ve günümüz tahkik kurallarını o dönemde büyük oranda işletmiştir. Firebrî’den sonra oluşan nüshalar arası birçok farklılığı bizzat Buhârî’nin veya Firebrî’nin notlarıyla çözüme kavuşturan es- Sagânî’nin Buhârî nüshası ayrıca hâşiye kısmındaki açıklamalarla es-Sagânî’nin dilci kimliğini yoğun bir şekilde hissettirmektedir. Türkiye’deki zengin yazma eser külliyatının es- Sagânî nüshasını ilgilendiren yönü bu makale ile ortaya konulmaya çalışılmıştır.
Keywords : Buhârî, el Câmius sahîh, Radıyyüddîn es Sagânî, Firebrî, Yazma