GRUP FOLKLORU BAĞLAMINDA İCAT EDİLMİŞ YEMEK: SATUK BUĞRA HAN AŞI

Authors : Emine ÇAKIR

Pages : 229-238

View : 14 | Download : 7

Publication Date : 2019-05-11

Article Type : Research Paper

Abstract :İnsanoğlunun fizyolojik varlığını sürdürebilmesi için ihtiyaç duyduğu en temel gereksinimlerden biri yeme eylemidir. Her ne kadar bireysel bir olgu olsa da bu eylem, çoğu zaman toplumun genelinin kimi zaman ise sadece belli etnik ve dinî grupların inançlarıyla örüntülü ritüeller bütünü olarak karşımıza çıkar. Bu çalışmada, “Türk-İslam ülküsü” ideolojisi etrafında bir araya gelen bir grubun, gelenekte olmayıp kendilerinin Satuk Buğra Han aşı/yemeği adını verdikleri/icat ettikleri bir yemek, “kimlik ve aidiyet” kavramlarıyla ilişkili olarak grup folkloru bağlamında ele alınmıştır. Bu grup, 1975-1979 yılları arasında Genç Arkadaş dergisi etrafında bir araya gelen ve ortak siyasi görüşe sahip, kendilerini “ülkücü” olarak niteleyen gençlerden oluşmaktadır. Türk kültür tarihinde sözlü ve yazılı kaynaklarda buğra aşı adında bir yemeğe tesadüf edilirken, Satuk Buğra Han aşı olarak herhangi bir yemeğe rastlanılmamaktadır. İlk defa grup üyelerinden birinin yapıp adlandırdığı bu yemeğin, grubun diğer üyelerince de aynı adlandırmayla grup belleğinde kültürel koda dönüştüğü görülmektedir. Bununla birlikte Satuk Buğra Han aşının 1980 darbesini anlatan ve Genç Arkadaşlar dergisi etrafında toplanan grubun hayatını konu alan Kafes filminde de aynı çağrışımla ele alındığı belirlenmiştir. Ayrıca grup üyelerinden Lütfü Şehsuvaroğlu ile yapılan görüşme kaydı ve ikinci sözlü kültür ortamındaki veriler de bu savı desteklemektedir. Tarihî ve menkıbevi bir şahsiyet olan Satuk Buğra Han’ın toplumsal bellekteki “Türk-İslam ülküsü” ideolojine karşılık gelen kültürel kodun, grup üyelerinin ideolojisiyle doğrudan örtüştüğü ve bu nedenle yemeğin adının kimlik ve aidiyet duygusuyla bilinçli bir yaklaşımla verildiği tespit edilmiştir.
Keywords : Grup folkloru, ideoloji ve kültür kodu, Türk İslam ülküsü, Satuk Buğra Han aşı yemeği