BİRİNCİ DÜNYA SAVAŞI’NIN SICAĞINDA HAFIZ HAKKI PAŞA-SÜLEYMAN NAZİF TARTIŞMASI

Authors : Mustafa Fırat GÜL

Pages : 475-491

View : 15 | Download : 6

Publication Date : 2021-09-26

Article Type : Research Paper

Abstract :Osmanlı Devleti’nin son dönemi hep savaşlarla geçmiştir. İtibarı başta olmak üzere kaybettiği toprakların bir kısmını kazanabilmek için hayalleri ve hedefleri olan Osmanlı Devleti, Birinci Dünya Savaşı’na büyük umutlarla girmiştir. Bu savaş artık Osmanlı Devleti için varlık-yokluk mücadelesidir. Osmanlı Devleti özellikle Kafkas Cephesini açarken Osmanlı Devleti’nin doğusunda kırk yıla yakın bir süredir devam eden Rus işgalini bitirmeyi hedeflemiştir. Sarıkamış Harekâtı bu cephede önemli bir savaştır. Harbiye Nazırı ve Başkumandan Vekili Enver Paşa komutayı bizzat ele almasına rağmen savaş büyük bir hüsranla sona ermiştir. Enver Paşa, hesaplandığı gibi gitmeyen/bitmeyen savaştan sonra adeta enkaza dönmüş haliyle komutayı İttihat ve Terakki’nin önemli isimlerinden Hafız İsmail Hakkı Paşa’ya devrederek İstanbul’a dönmüştür. Bir taraftan soğuk diğer taraftan tifüs gibi bir baş belasıyla mücadele ede(meye)n ordudan geri kalanlarla elden geleni yapabilme gayretinde olan Hafız İsmail Hakkı Paşa şartlar gereği olsa gerek bazen daha sert emirler vermiştir. Bu emirlerden birisini içeren telgraf Üçüncü Ordunun emri dışında kalan Bağdat Valisi Süleyman Nazif’e de ulaşmıştır. Vali Süleyman Nazif Bey telgraftaki ifadelere oldukça sert bir yanıt vermiştir. Olaya Dahiliye Nazırı Talat Bey ile Enver Paşa da dahil olmuştur. Arşivdeki belgelere bakıldığında olayın başlangıcı yanlışlıkla giden bir telgraf ve bu telgrafa alışılmışın dışında verilen sert bir cevapla büyüyen tartışmadır. Dahiliye Nazırı Talat Bey’in aklıselim davranmasıyla olay daha da büyümeden sonlanmıştır.
Keywords : Birinci Dünya Savaşı, Kafkas Cephesi, Hafız Hakkı Paşa, Vali Süleyman Nazif Bey, Dahiliye Nazırı Talat Bey