DÜNYA EDEBİYATLARINDA RÜYA MOTİFİ: KARŞILAŞTIRMALI BİR ANALİZ

Authors : Senem ÜSTÜN KAYA

Pages : 449-458

View : 19 | Download : 8

Publication Date : 2021-09-26

Article Type : Research Paper

Abstract :Psikanalizde bireyin bilinçaltındaki düşüncelerini açıklayan temel unsurlardan biri olarak kabul edilen rüyalar, edebiyatta önemli bir yere sahiptir. İlkel dönemlerde, rüyaların, Tanrı tarafından gelen kehanet, ilahi bir ses veya ruhun bedeni terk etmesi ve başka âlemlere gitmesi (Yücesoy, 2001: 74-75) olduğuna inanılmıştır. Modern dönemlerde, özellikle Freud ve Jung gibi psikanalistlerin çalışmaları sayesinde, rüyaların sebepleri, yorumlanmaları ve işlevleri insanoğlu için daha açıklayıcı ve kabul edilebilir hale gelmiştir. Edebî metinlerde sıklıkla karşılaştığımız “rüya” motifinin birçok amacı vardır. Rüya motifi, önseme veya ilahi uyarı; içsel yolculuk veya bilinçaltının dışa vurumu ve yazarın mesajlarını okuyucuya aktarmak adına kullandığı estetik bir araç olarak yorumlanır. Psikanalizde, bireyin psikolojik yapısını anlamak için kullanılan “rüya”, edebî metinlerde de eserlerin bağlamsal ve içerik olarak yorumlanmasına yardımcı olur. Bu çalışma, edebi eserlerde sıklıkla kullanılan “rüya” motifini Karşılaştırmalı Edebiyat analizleri çerçevesinde inceler. Bu bağlamda, belirli edebiyat eserlerindeki “rüya” motifleri Sigmund Freud ve Carl Gustav Jung’un rüya üzerine yaptıkları psikanaliz söylemleri doğrultusunda açıklanmıştır. Çalışmanın ilk kısmında, “rüya” ve edebiyatta motif olarak kullanım amaçları açıklanmaktadır. İkinci kısımda, dünya edebiyatlarından örnekler kullanılarak farklı kültürlerdeki rüya motifi karşılaştırılmıştır. Analizleme bölümünü, Nathaniel Hawthrone’un “Doğum Lekesi” (“The Birthmark”) hikayesi, David Herbert Lawrence’ın Tilki (The Fox) novellası, Ahmet Hamdi Tanpınar’ın Aydaki Kadın romanı ve “Rüyalar” öyküsü, Charles Dickens’ın “Bir Noel Şarkısı” (“A Christmas Carol”) hikayesi, Anton Çehov’un “Kunduracı ile İblis” öyküsü ve Halide Edip Adıvar’ın Handan romanı oluşturmaktadır. Bu çalışmada, “rüya” kavramının edebiyatta birçok işlevi olduğu ve farklı kültürlerden birçok yazar tarafından farklı amaçlar için tercih edildiği sonucuna varılmıştır.
Keywords : Rüya, Sigmund Freud, Carl Gustav Jung, Karşılaştırmalı Edebiyat, Motif