ALİ KÜLTÜNÜN OLUŞUMUNDA ETKİLİ OLAN TARİHÎ-SOSYAL FENOMENLERİN NUSAYRÎ İDRAKTEKİ TEZAHÜRLERİNE SOSYOLOJİK BİR YAKLAŞIM: MERSİN ARAP ALEVÎLİĞİ ÖRNEĞİ

Authors : Abdurrahman TOGAYHAN

Pages : 69-97

View : 9 | Download : 7

Publication Date : 2006-06-01

Article Type : Other Papers

Abstract :İslâm dünyasında temel ayrışmanın birincil öğesi olan genelde Şia‟nın yorumunda; özelde ise, Alevîliğin arka planında görülen kısmî eksiklik, buna bağlı olarak geçmişle ilgili ilgi ve merak, aynı zamanda şimdiki halde tecrübe edilen fenomenin negatif tezahürleri, araştırıcıyı ister istemez bugün, etnik platformda tabiî olarak hak iddiasında bulunan ve kültürel mirasın birinci dereceden kaynağında yaşayan insanların aslî muhatap olmaları nedeniyle meskûn mahaldeki bireylere yöneltmiştir. Binaenaleyh bu çalışmayla araştırma örneklemine alınan evren ve bu evrende hassas kronoloji göstergesinde olan geçmişe ait olaylarla ilgili hakikatin bizatihi mutlak varlığını, duygu ve ülkü ağırlıklı kültürle yaşayan insanların bulunduğu mekân, kuşkusuz merkezî konumdadır. Konuyla ilgili çalışmalar, genelde tarihi verilere dayandırıldığı için, oluşumu tetikleyici kök etkinin unsurları olan sosyolojik perspektifler, ya bütünüyle göz ardı edilmiş veya ihmal edilmiş, ya da göreceli tali ayrıntılar olarak değerlendirilmiştir. O bakımdan konuya ilişkin araştırmada, bir kısım önemli ve gizli gerçekler, detaylarda saklı olabilir düşüncesiyle mevzuya yaklaşılmıştır. Düşüncemiz odur ki, özellikle politik Şia‟nın dolayısıyla \`Hizb-i Ali\` alternatifinin asıl kaynağının, İslâm öncesi kült aile niteliğindeki Hâşimî oğullarıyla; bir bakıma ailevî davayı, daha çok tek taraflı güncelleştirdikleri anlaşılan aristokrat Ümeyye oğulları arasındaki kabîlevî rekabetin ve geleneksel Arap asabiyesi güdümündeki hesaplaşmanın, İslâm sonrası hilafet meselesiyle birlikte su yüzüne çıkmasıyladır ki, tarihi muaraza seyrinin, ailevî rekabetin görünümünde siyasal-sosyal rekabete dönüşmüş olmasıdır. Nitekim bu tespit bugün, yaşayan etnik-kültürel mirasçılar tarafından da özellikle dile getirilmekte ve esasen araştırmamız da bu merkezde yoğunlaşmaktadır.
Keywords : Asabiye, Kabile Ruhu Bürokrasisi, Sosyal Mülkiyet Kuşağı, Haşimî Oğulları, Ümeyye Oğulları, Şia, Kült, Hâricîler