Effects of post-flowering drought on nitrogen mobilization and growth of bread wheat (Triticum aestivum L.) using stable 15N isotope

Authors : Ali ERKUL, Ali YİĞİT, Yakup Onur KOCA, Osman EREKUL

Pages : 458-469

Doi:10.29050/harranziraat.1152932

View : 19 | Download : 8

Publication Date : 2022-12-26

Article Type : Research Paper

Abstract :Su ve azot eksikliği buğday ve diğer tahıllar gibi bitkilerin ürün verimliliğini etkileyen ana faktörlerden birisidir. İklim koşullarındaki artan değişiklikler nedeniyle buğday bitkisinin verim potansiyelinin açığa çıkması engellenmektedir. Son yıllarda kullanımı artan azot izotop tekniği sayesinde olumsuz çevre koşulları altında azot taşınımı ve azot kullanım verimliliği hakkında önemli bilgiler sağlanmaktadır. Bu çalışmada ekmeklik buğdayda 15N izotopu kullanılarak farklı gelişme dönemlerinde uygulanan kuraklık koşullarının azot taşınımı, verim ve kalite özellikleri ile stoma iletkenliği üzerindeki etkilerinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Farklı gelişme dönemlerinde insert ignore into journalissuearticles values(sulu ve kuru koşul, erken kuraklık insert ignore into journalissuearticles values(çiçeklenme-hasat); ve geç kuraklık insert ignore into journalissuearticles values(tane dolum dönemi-hasat);); yağmur korunağı kullanılarak uygulanan yapay kuraklık koşulları ile çevresel varyasyon elde edilmiştir. Çalışmada; başakta tane sayısı, bin tane ağırlığı, tek başak verimi, metrekarede başak sayısı, bitki boyu, tane verimi, biyomas verimi, stoma iletkenliği, tane protein ve kül oranı, sap δ15N insert ignore into journalissuearticles values(‰);, bayrak yaprak δ15N insert ignore into journalissuearticles values(‰); ve tane δ15N insert ignore into journalissuearticles values(‰); içerikleri değerlendirilmiştir. Elde edilen sonuçlara göre; verim ve verim öğeleri generatif dönem boyunca uygulanan kuraklık uygulamalarından olumsuz yönde etkilenmiştir ve bu nedenle ekmeklik buğday üretiminde generatif dönem kuraklık stresine neden olabilecek uygulamalardan kaçınılması gerektiği sonucuna ulaşılmıştır. Ayrıca azot kullanım etkinliğinin bitki su kullanımının kısıtlanması ile azaldığı ve kuraklık dönemi boyunca su kullanım etkinliğinin azaldığı anlaşılmıştır. Tüm bunlara ek olarak kuraklık dönemi boyunca bitki metabolik aktivitelerinin azalması sonucu azot tüketiminin kısıtlanmasına bağlı olarak azotun verim potansiyeline katkısının azaldığı sonucuna ulaşılmıştır. Sulu koşulda tane δ15N içeriğinin sulama ile kuru koşula göre 13420 ‰ değerinden 9278 ‰ değerine azaldığı sonucuna ulaşılmıştır. Ayrıca sapa kalkma döneminde uygulanan azotun tane δ15N değerinin insert ignore into journalissuearticles values(15269 ‰); kardeşlenme döneminde uygulanan δ15N içeriğine insert ignore into journalissuearticles values(8975 ‰); oranla daha yüksek azot içeriğine ulaşılmasını sağlamıştır. Azotun metabolik faaliyetlere etkin bir şekilde katılması için kardeşlenme ve sapa kalkma dönemlerinde azotlu gübrelemenin uygun zamanda uygulanması ve özellikle sapa kalkma döneminde uygulanan azotun generatif dönem boyunca buğday bitkisinin farklı kısımlarında daha etkin azot taşınımına ve azot kullanımına neden olduğu sonucuna ulaşılmıştır.
Keywords : Triticum aestivum L, kuraklık, azot izotopu 15N, verim, kalite