KUMAN-KIPÇAKLARIN/ATABEKLERİN DİNİ-MEZHEPSEL KİMLİĞİNİN ŞEKİLLENMESİ

Authors : Rasim BAYRAKTAR

Pages : 121-148

View : 14 | Download : 86

Publication Date : 2022-06-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Miladi II. bin yıl başlarına ait İslami ve Rus kaynaklarında geçen doğuda Altay dağları eteklerinden batıda Karpat dağlarına kadar uzanan Avrasya şeridinde varlık gösteren ve Deşt-i Kıpçaklar/Poloves, Kuman-Kıpçaklar, Kıpçak/Atabekler olarak bilinen Kıpçakların başta etnik/soy kimlikleri olmak üzere siyasi, askeri, iktisadi yapılarıyla ilgili çeşitli çalışmalar yapılmış ve okurların ilgisine sunulmuştur. Fakat geniş bir coğrafyaya yayılan Kıpçakların İslam öncesi ve sonrası dini ve mezhepsel kimliğiyle ilgili bağımsız çalışmalar sığ kalmıştır. Bunun sebebi Türklerin dini tarihiyle ilgili konular Dinler Tarihi ve Türk Din Tarihi başlıklı çalışmalarda ele alınmıştır. Yapılan çalışmalarda Türklerin inanç ve dinleriyle ilgili genel bilgiler verilirken dini-mezhepsel konusu kısa başlık veya paragraflar şeklinde değerlendirilmiştir. Bu nedenle çalışmamızda değişik coğrafyalarda varlık gösteren Kıpçakların karşılaştıkları farklı kültür ve dinlerle etkileşim süreçleri irdelenecektir. Bu çalışmada Kıpçaklarla ilgili yapılmış farklı dillerdeki eserlerden istifade edilerek Kıpçakların dini-mezhepsel kimliklerinin nasıl şekillendiğine açıklık getirilmeye çalışılacaktır. Ayrıca kaynaklarda Kıpçakların dini-kültürel kimlikleriyle ilgili olan dağınık bilgiler bir araya getirilmeye özen gösterilecektir. Böylece Kıpçakların bulundukları coğrafyalardaki dini mezhepsel kimlikleri belirlenmeye/ayıklanmaya/tespit edilmeye gayret sarf edilecektir.
Keywords : Kıpçaklar, Gök Tanrı İnancı, Mezhepsel Kimlikler