İBRAHİM ASLANOĞLU’NA GÖRE “PİR SULTAN ABDALLAR” VE 16. YÜZYILDA ALEVÎ-BEKTAŞÎ ALGISI

Authors : Sedat BAHADIR

Pages : 326-337

View : 13 | Download : 6

Publication Date : 2022-12-28

Article Type : Research Paper

Abstract :Adları doğup büyüdüğü, yetiştiği ya da uzun süre yaşadığı şehirlerle özdeşmiş önemli araştırmacılardan biri de İbrahim Aslanoğlu’dur. Aslanoğlu’nun Pir Sultan Abdallar kitabı, 40 yıl köy köy dolaşarak elde ettiği verileri ve belgeleri karşılaştırarak ortaya koyduğu önemli bir emek ürünüdür. Aslanoğlu, Alevî-Bektaşî inancını taşıyan 6 şairin “Yunus Emre”lerde olduğu gibi, aynı veya benzer mahlası kullandığını tespit etmiştir. Toplamda 427 adet olarak tespit edilen şiirlerin 161 tanesinin Banazlı Pir Sultan’a ait olduğu çeşitli incelemeler sonucunda ortaya çıkmıştır. Aslanoğlu, Pir Sultan Abdal ve Hızır Paşa ile ilgili olarak anlatılan hikâyelerle birlikte; arşiv mühimme defterleri, fermanlar, şer’iyye sicilleri ve tarihi kayıtları inceleyerek Hızır Paşa’nın hangi tarihte atandığı ve Pir Sultan Abdal’ın ölüm tarihinin hangi yıllar olabileceği hakkında sağlıklı bir tahminde bulunmuştur. XVI. yüzyılda Anadolu\`nun siyasi ve sosyal durumu dikkate alındığında, Doğu Anadolu’da yaşayan Türkmen Alevîlerden, iltizam sisteminin getirmiş olduğu taşeron anlayışıyla zorla vergi alındığına dair tarihi kayıtlar bulunmaktadır. Bu nedenle orada yaşayan insanlar birçok yönden çaresiz kalmışlardır. Devletin ana unsuru olan Türkmen Alevîleri, fitne ve fesat ile aşağılanmaya ve katledilmeye çalışılmakla birlikte sürgüne gönderilmiştir. Bu durum yaşanıldığı bölgede Türkmenlerin güvenmek mecburiyetinde olduğu Safevî hâkimiyetini daha güçlü bir hale getirmiştir.
Keywords : İbrahim Aslanoğlu, Pir Sultan Abdallar, Alevî Bektaşî, Hızır Paşa, Sivas, Pir Sultan Abdals, Alevİ Bektashi, Hızır Pasha