Diyarbekir Valisi Hüseyin Paşa-zade Sarı Mustafa Paşa'nın Hayatı ve Muhallefatı

Authors : İlhan GÖK

Pages : 23-57

View : 16 | Download : 8

Publication Date : 2020-12-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Osmanlı Devleti'nin kuruluşundan 19. yüzyılın ikinci yarısına kadar devam eden müsadere, devlet tarafından cezalandırılan kişiler ile vefat eden devlet adamlarının mallarının miri tarafından el konularak devlet hazinesine alınmasıdır. Özellikle askeri sınıfa mensup olan bu kişilerin malları merkezden görevlendirilen görevliler ve kadı tarafından tespit edilerek kayıt altına alınmıştır. Bu uygulamanın zaman içinde kapsamı genişletilmiştir. İlk başlarda devlete karşı suç işleyen kişilerin malları müsadere edilirken daha sonraları vefat eden ya da savaş meydanlarında şehit düşen devlet adamlarının da malları müsadere edilerek muhallefat defterleri hazırlanmıştır. Bunlardan biri de Şark seferinde şehit düşen Girit Serdarı Hüseyin Paşa'nın oğlu ve III. Ahmed'in damadı Sarı lakaplı Diyarbekir Valisi Mustafa Paşa'dır. Mustafa Paşa Sivas, Revan, Anadolu, Karaman ve Diyarbekir eyaletlerinde valilik yapmıştır. 1734 tarihine gelindiğinde Osmanlı-İran savaşlarından dolayı Şark Seferi için Kars'a memur edilen Mustafa Paşa 1735 tarihinde Nadir Şah'la yapılan savaşta Abran denilen mevkide şehit olmuştur. Bunun üzerine Mustafa Paşa'nın Kars ve Diyarbekir'deki terekesi tespit edilerek iki farklı muhallefat defteri hazırlanmıştır. Defterde yer alan eşyaların bir kısmı yerinde satılırken bir kısmı ise İstanbul'a gönderilmiştir. İstanbul'a gönderilen eşyalar önce Enderun'a alınmış ancak daha sonra Bab-ı Hümayun ve Hazine-i Amire'de müzayede ile satılmıştır. Satılan eşyalardan elde edilen gelirler Mustafa Paşa'nın devlete olan borçları için el konularak hazineye aktarılmıştır. Mustafa Paşa'nın satılan eşyaları arasında bulunan çeşitli giysileri, savaş aletleri ve ev eşyaları devrin iktisadî, sosyal ve kültürel özelliklerini yansıtması açısından ve Paşa'nın kişisel tercihleri, zevkleri ve eğilimleri hakkında bazı ipuçları vermesinden dolayı önem arz etmektedir.
Keywords : Müsadere, Muhallefat, Diyarbekir, Kars, Sarı Mustafa Paşa