NECÂTÎ BEY DÎVÂNI’NDA EDEBÎ SANATLARIN MİZAH YARATMA İŞLEVİ

Authors : Jülide ERKEN

Pages : 188-203

Doi:10.28981/hikmet.403957

View : 12 | Download : 9

Publication Date : 2018-04-30

Article Type : Research Paper

Abstract :       Hayatın hemen her alanında ortaya çıkan mizah, Klâsik Türk edebiyatı döneminde üretilen eserlerde de oldukça yaygındır. Şairler bazen baştan sona mizahî bir eser kaleme alırken bazen de eserlerinin içinde çeşitli manzumelerde mizaha yer vermişlerdir. Şairlerin mizahî beyitlerini sağlam bir zemine oturtarak inceleyebilmek için ise mizah kuramlarını dikkate almak gerekmektedir. Genel olarak üstünlük , uyumsuzluk ve rahatlama kuramları olarak isimlendirilen mizah kuramları birbirlerinden ayrıymış gibi görünseler de asıl amaçları mizahın nasıl oluştuğunu açığa çıkarabilmektir. Bu kuramlar sayesinde Klâsik Türk şairlerinin şiirlerinde yer alan mizah ve bu mizahın oluşum süreci görülebilmektedir. Şairler nükteli söyleyişleriyle mizah yaratırken edebî sanatları bir araç olarak kullanmışlardır. Söylemek istediklerini edebî sanatlar sayesinde daha vurgulu ve anlaşılır bir hâle getirmeyi başaran şairler mizah hususunda da bu sanatların gücünden faydalanmışlardır. Bu bağlamda şairler mizahî beyitlerinde nükteli sözlerle bazen alımlayıcıyı gülümsetmiş bazen de hicve yakın bir üslûpla eleştirilerini ortaya koymuşlardır.                  Bu çalışmada mizah, mizahı ortaya çıkaran kuramlar, belâgat ve mizahı yaratmada bir araç olarak kullanılan edebî sanatlarla ilgili bilgi verildikten sonra bu kuramların ve edebî sanatların mizah, lâtîfe, hiciv, nükte ile olan ilişkisi ve mizah yaratma işlevi araştırılacaktır.
Keywords : Necâtî Bey, edebî sanat, hiciv, nükte, mizah kuramları