SOFYALI BÂLÎ’NİN DÖRT ŞEYHE DAİR İSTİHBÂRÎ BİR MEKTUBU

Authors : Oğuzhan ŞAHİN

Pages : 37-64

Doi:10.28981/hikmet.410167

View : 13 | Download : 8

Publication Date : 2018-04-30

Article Type : Research Paper

Abstract :On altıncı asrın gözde şeyhlerinden Sofyalı Bâlî’yi önemli kılan, eserleri kadar, Osmanlı siyasî iktidârıyla olan yakın ilişkileridir. Siyasi iktidar, hakikat ehli olan sûfîlerle taklitçileri, sultana bağlı olanlarla isyana meyilli kutb/Mehdîleri ayırmak için Sofyalı’nın bilgisine başvurmaktadır. Bu bağlamda Bâlî Efendi’nin çeşitli sûfî değerlendirmek için Rüstem Paşa’ya yazdığı mektuplar dikkat çekicidir. Bu makalede Sofyalı Bâlî’nin, İbrâhîm-i Gülşenî, Şeyh Bedrüddîn, Şeyh Üveys ve Şeyh Kara Dâvûd’a dair çeşitli iddialar içeren bir mektubu ele alınmıştır. Bedrüddîn hakkında bilinenin ötesinde mektupta yeni denebilece pek bir şey yoktur. Sofyalı’nın, İbrâhîm-i Gülşenî’ye dair iddiaları, onun Dede Ömer Ruşenî’nin terbiyetinden geçmemiş olması, câhil ve nakıslığı, müridlerini ilhâda sürüklediği şeklindedir. Kara Dâvûd ve Üveys mevzusu ise mektupta keşf ve kutb/Mehdîlik bağlamında değerlendirilmiştir.  
Keywords : Mektup, Sofyalı Bâlî, İbrâhîm i Gülşenî, Şeyh Bedrüddîn, Şeyh Üveys, Kara Dâvûd, kutb Mehdi