FARSÇA BİLENLERE TÜRKÇE ÖĞRETMEK İÇİN YAZILMIŞ FARSÇA-ÇAĞATAY TÜRKÇESİ MANZUM BİR SÖZLÜK: LEHÇETÜ’T-TÜRK

Authors : Turgut KOÇOĞLU, Abdulkhalil AHMADOGHLI

Pages : 45-85

Doi:10.28981/hikmet.466354

View : 17 | Download : 7

Publication Date : 2018-10-31

Article Type : Research Paper

Abstract :Türkçenin yabancı dil olarak öğretimine dair mevcut ilk eser Divanü Lügati’t-Türk’ten bu yana her asırda ve dünyanın dört bir yanında Türkçe  öğretimine dair eserler yazılagelmiştir. Özellikle yöneticilerin Türk, halkın farklı milletlerden olduğu topraklarda Türkçenin öğretilmesine daha çok önem verilmiştir. Zira Osmanlı coğrafyasına baktığımızda dil öğretmek için yazılan manzum sözlükler ağırlıklı olarak Farsça ve Arapça öğretmek amacı ile telif edilmiştir. Babür-Hint coğrafyasında kaleme alınan dil kitaplarının çoğu Türkçe öğretmek maksadıyla yazılmıştır ki daha önce bu konudaki yazılarımızda buna dikkat çekilmişti. Hindistan kütüphanelerinde yaptığımız araştırmalarda sadece Salar Jung’da Türkçe öğretmeyi esas alan yedi eser tespit edilmiştir. Bir yazı dizisiyle tanıtmaya başladığımız bu eserlerden ikincisi olan ve Farsça bilenlere Çağatay Türkçesi öğretmeyi hedefleyen Lehçetü’t-Türk, Cal â lüddin Han isimli Timurlular döneminde yaşamış birsi tarafından 15. Asrın başlarında telif edilmiştir. Bu yazıda, Lehçetü’t-Türk’ün önce tavsifi yapılıp muhtevasına dair bilgiler verilmiş ve toplam 10 varak olan eserin elimizdeki altı varağının neşri yapılmış ve metindeki kelimeleri ihtiva eden Çağatay Türkçesi-Farsça ve Türkiye Türkçesi şeklinde üç dilli bir sözlük ilave edilmiştir. Çalışmanın sonuna da eserin mevcut orijinal görüntüleri eklenmiştir. 
Keywords : Çağatay Türkçesi, Farsça, Lehçetüt Türk, Manzum Sözlük