OSMANLI ŞİİRİNDEKİ “TAŞ YASDANMAK” DEYİMİNDEN HZ. YAKUP’UN BEYTEL’İNE

Authors : Ayşe YILDIZ

Pages : 244-263

Doi:10.28981/hikmet.469515

View : 11 | Download : 5

Publication Date : 2018-12-31

Article Type : Research Paper

Abstract :Klasik Türk şiirinde kimi zaman tek başına kimi zaman da “toprak döşenmek”le beraber kullanılan bir deyim olan “taş yasdanmak”, edebî metinlerde yeterli sayıda tanığı olmasına rağmen sözlüklerde yer almamış bir yapıdır. Sınırlı sayıdaki araştırmada, “taş yasdanmak”ın âşıklık göstergelerinden biri olduğu ve klasik şiirin âşık tipinin şiir kurgusunda karşılaşılan sıkıntı, dert ve çaresizlik gibi manevi deneyimlerin ifadesinde şairler tarafından kullanıldığı belirtilir. Deyime verilen anlam, sözlüklere girmemiş bir deyim/ifade kalıbını yorumlaması açısından değerli olmakla beraber, anlamlandırma konusunda eksik kaldığını düşündürmektedir.  İbrani mitolojisine göre, annesinin onu öldüreceklerine dair uyarısı ile kardeşi ve yeğeninden kaçan Yakup peygamber, bu kaçış yolculuğunda taşlardan birini yastık olarak başının altına koyup uykuya dalar. Rüyasında yeryüzü ve gökyüzü arasında bir merdiven olduğunu, meleklerin bu merdivenden inip çıktığını görür. Aynı rüyada tanrısal bir sesin, üzerinde uykuya daldığı toprağı kendisine vereceğini ve kendisini koruyacağını söylediğini işitir. “Toprak üzerinde taşa yaslanarak” uyuyan Yakup peygamberin bu anlatısından hareketle anlamlandırma konusunda ihtilaflar yaşanan “taş yasdanmak” deyimine yeni bir anlam önerisi sunulması ve deyimin oluşmasına temel olduğu düşünülen mitolojik köken üzerinden bir tartışma yapılması amaçlanmaktadır. 
Keywords : Klasik Türk şiiri, taş yasdanmak, Hz Yakup, beytel