KLASİK TÜRK ŞİİRİNDE DUHÂN

Authors : Orhan KILIÇARSLAN

Pages : 124-149

Doi:10.28981/hikmet.540754

View : 11 | Download : 15

Publication Date : 2019-10-31

Article Type : Research Paper

Abstract :Manzum metinlerde yer alan kelime, kavram ve terkiplerin temel anlamları yanında bağlam içerisinde kazandıkları anlamları da vardır. Nazma çekilmiş sözün belagat kaidelerine uygun öz bir biçimde işlenmesi, edebi gelenek içerisinde bir mazmunlar ve mefhumlar edebiyatının oluşmasına zemin hazırlamıştır. Kaideleri, gelenek içerisinde verilen örneklerle başlangıcından itibaren belirlenen klasik Türk edebiyatı mahsullerinin, özellikle dilin işlevselliği açısından incelendiğinde geniş bir müktesebatı olduğu görülmektedir. Kavram çalışmalarına ilişkin verilen incelemeler ile Türkçenin tarihi dönemleri içerisinde şairler elinde zengin bir anlam çerçevesi kazanmış olan yapıların izahı net bir biçimde ortaya konulabilmektedir. Bu çalışmada klasik Türk edebiyatının temel tiplerinden olan âşık ile ilişkisi metinlerde sıkça karşımıza çıkan “âh” paralelinde “duhân” kavramının kullanımlarının gösterilmesi amaçlanmıştır. Çoğunlukla âşığın âhı üzerindeki söyleyişlerde kullanılan duhân ve dûd kavramları, edebi metinlerde -anlam ilgilerinden hareketle- pek çok bağlamda kullanılmıştır. Bu edebiyatın temel tiplerinden olan âşık ile ilgili bir unsur olması özelinde yapılan incelemede duhân kavramının diğer kullanımları gösterilmeye çalışılmış; duhânın benzetme, mecaz ve hayal dünyası klişeleşmiş bir kabulle ele alınan klasik Türk edebiyatının manzum metinlerinden hareketle yorumu yapılmıştır.    
Keywords : Duhân, tütün, duman, âh, klasik Türk edebiyatı