BÂKÎ’NİN BİR GAZELİNE YANSIYAN İKİ ŞİİR TARZI: “HEM ZARÎFÂNE HEM LEVENDÂNE”

Authors : Fahri KAPLAN

Pages : 241-254

Doi:10.28981/hikmet.574084

View : 14 | Download : 6

Publication Date : 2019-10-31

Article Type : Research Paper

Abstract :Klasik Türk şiirinin üstat şairlerinden Bâkî (1526-1600), devrinin ihtişamını yansıtan güçlü şiir sesinin yanında, şiirde mana ve lafız arasında sağladığı uyum ve hayallerindeki incelik gibi hususlarla edebiyat tarihinde önemli bir yere sahiptir. Aynı zamanda ilmî eserler de kaleme almış olan Bâkî, bu ilmî yönünü şairliğe de taşımıştır. O, şiiri bilen (“şi‘r-şinâs”), söz üzerine düşünen; şiirin işlev, mahiyet ve tarzına  yönelik bazı poetik öneri ve yargılarda bulunan bir şairdir. Bu yazıda, Bâkî’nin bir gazelinde  zarîfâne  ve  levendâne  tabirleriyle şiir için ideal tarz olarak dile getirdiği iki kavram, yine söz konusu şiirin diğer beyitleri üzerinden incelenmiştir. Böylelikle, Bâkî’nin idealize ettiği iki şiir tarzını nasıl hayata geçirdiği ortaya konmuştur. Bu da şairin, teorik olarak sunduğu çerçeveyi pratik olarak da şiirine yansıttığını gösterir. Bâkî’nin şiirinde  zarîfâne lik şiirdeki duygu ve imgelerin inceliğini simgelerken,  levendâne  kavramı da onun şiirindeki güçlü, ahenkli ve kendinden emin ses ve edaya işaret eder.
Keywords : Bâkî, poetika, edebiyat eleştirisi, zarifane, levendane