TERSANECİLİK TERİMLERİ İLE KALEME ALINMIŞ EDEBÎ BİR MEKTUP

Authors : Büşra ÇELİK

Pages : 154-168

Doi:10.28981/hikmet.692609

View : 10 | Download : 7

Publication Date : 2020-04-01

Article Type : Research Paper

Abstract :Dünya yazınında epistolografi olarak adlandırılan ve 19. yüzyıldan itibaren bilimsel araştırma sahası olarak kabul edilen mektup türü yüzyıllar boyunca varlığını şiirle sürdürmüş Osmanlı Edebiyatı'nın arka bahçesi sayılabilecek nesir ve daha dar çerçevede inşâ geleneği içerisinde değerlendirilmiştir. Bunlardan bilhassa estetik nesir özelliği taşıyan bazı mektuplar resmî yahut hususi olmasına bakılmaksızın münşeat mecmualarında kendilerine yer bulmuştur. Bilinen ilk örneklerini 16. yüzyıl şairlerinden Yetîm Alî’nin şiirlerinde gördüğümüz denizcilik terimleri Âgehî’nin meşhur kasidesiyle birlikte belirli bir konuma yükselmiş, dönemin tezkirecileri tarafından övgüyle bahsedilen bu kasideye birçok şair tarafından nazireler yazılmış, şiirde ve nesirde gemici dili ve metaforlarını kullanmak bir hüner gösterisine dönüşmüştür. Makalenin konusu olan bu mektup Mustafâ Refîk (ö. 1913) tarafından neşredilen Letâ’if-i İnşâ adlı eserin ilk cildinde yer almakta olup Azîz Bey tarafından II. Mahmûd’un mühürdarı Hâlet Efendi (ö. 1822)’ye hitaben yazılmıştır. Baştan sona denizcilik terimleri kullanılarak oldukça metaforik bir üslupla yazılan mektup aynı zamanda edebî değer taşımaktadır. Makalenin giriş bölümünde inşâ ve mektup türü hakkında bilgi verildikten sonra mektubun biçim, içerik ve dil hususiyetlerine değinilmiş; son olarak mektubun metnine, sözlüğüne ve ek olarak tıpkıbasımına yer verilmiştir.
Keywords : Mektup, Osmanlı İnşâ Sanatı, Gemici Dili, Tersanecilik Terimleri, Letaif i İnşa