SABÛHÎ AHMED DEDE’NİN İHTİYÂRÂT-I SABÛHÎ’SİNDEKİ REDDİYE KULLANIMLARI ÜZERİNE BİR İNCELEME

Authors : Emre TÖRE

Pages : 193-214

Doi:10.28981/hikmet.1013426

View : 12 | Download : 8

Publication Date : 2021-12-31

Article Type : Research Paper

Abstract :Şârihler, bir konuyu iyi bildiği iddiası ile şerhlerini yazmış ve eserlerinde kendilerinden önce yazılmış şerhleri veya konu ile ilgili yorum ve tespitlerde bulunan âlimlerin görüşlerini eksik ya da yanlış bulmuş ve kendi doğrularını ispatlama gayreti içerisini girmişlerdir. Sabûhî Ahmed Dede de 17. yüzyılda yaşamış, Şâm ve Yenikapı Mevlevîhânelerinde şeyhlik görevini üstlenmiş bir şârihtir. İhtiyârât-ı Sabûhî adlı Mesnevî şerhinde diğer şârih ve âlimlerin bazı görüşlerini beğenmeyip kendi görüşlerini ispatlama çabasına girmiştir. Sabûhî Dede reddiyelerinin üslup açısından ön önemli özelliği eleştirilerini isim vermeden yapması, kişilerden ziyade düşüncelere önem vermesidir. Sabûhî Dede, diğer şârih ve âlimlerin görüşlerinden doğru bulmadıklarını, nazik ama kesin ve net bir şekilde çürütme yoluna gitmiştir. İhtiyârât-ı Sabûhî’den önce Türkçe on dört Mesnevî şerhi yazılmıştır. Bu çalışmada bu şerhlerden İhtiyârât-ı Sabûhî’de isimleri geçen İsmail Rusûhî Dede ve Şem`î Dedenin eserleri ve eserine nazire yazıldığı iddia edilen İlmî Dede’nin Şerh-i Cezîre-i Mesnevî’si ile reddiyeler konusu açısından karşılaştırma yapılmıştır. Bu konunun incelenmesi şârihin kendisinden önce gelen şârih ve âlimlerin düşüncelerine hâkimiyetini ve onlara eleştirel yaklaşımlarını tespit edebilmek açısından önemlidir.
Keywords : Mesnevî, Sabûhî Ahmed Dede, İhtiyârât ı Sabûhî, şerh, reddiye