ŞAİR SAFÎ VE ULAŞILAMAYAN BİYOGRAFİSİ

Authors : Mehmet GÜLER

Pages : 101-122

Doi:10.28981/hikmet.1123533

View : 10 | Download : 10

Publication Date : 2022-10-31

Article Type : Research Paper

Abstract :Doğum tarihi bilinmeyen Safî, 18. yüzyılın ilk çeyreğine kadar yaşamıştır. Asıl adı Mustafa olan şair, -kaynaklarda “Tavîle başı” ve “Tavîle-zâde” gibi değişik şekilleriyle de karşılaşılan- “Tavlabaşı-zâde” lakabıyla tanınmaktadır. Eserleri üzerine farklı araştırmacılar tarafından ansiklopedi/sözlük maddesi, makale, kitap ve yüksek lisans tezi gibi çeşitli çalışmalar yapılmıştır. Fakat bu çalışmaların pek çoğunda, tezkire ve biyografik kaynakların Safî’den bahsetmediği yönünde ortak bir değerlendirme yer almaktadır. Bu sebeple ilgili çalışmalarda, şairin hayatı hakkında ya hiçbir bilgi verilmediği ya da eserlerinden ulaşılabildiği kadarıyla kısıtlı bilgilerin aktarıldığı görülmektedir. Bununla birlikte son zamanlarda yapılan birkaç çalışmada ise şairin biyografisine dair sıra dışı bir durumun olduğu ortaya çıkarılmış ve şairin, bazı kaynaklarda -hatalı şekilde- farklı bir mahlasla yer aldığı tespit edilerek bu hatalı bilginin günümüzde yazılan birçok biyografik eserde de mevcut olduğu ortaya konulmuştur. Bu makalede ise şair hakkında bilinenlerin bir adım ötesine geçilmiş ve Safî’nin aslında öteden beri aşikâr olan ama bir türlü fark edil(e)meyen biyografisine ulaşılarak dikkatlere sunulmaya çalışılmıştır. Ayrıca Sâlim Efendi Tezkiresindeki Safî Mustafa Efendi’nin şiirleriyle ilgili olumsuz kanaat içeren bir değerlendirmenin eleştiriye açık oluşu, birçok açıdan tetkik edilerek ele alınmış ve haksız olduğu düşünülen bu değerlendirme ifadesinin güncel bazı biyografik kaynaklar tarafından da hiçbir incelemeye tabi tutulmadan tekrar edilmesi üzerinde durulmuştur.
Keywords : Safî, Tavlabaşı zâde Mustafa Efendi, 18 yüzyıl divan şiiri, biyografi, eleştiri