İSLAM MİTOLOJİSİ BAĞLAMINDA NEHCÜ'L FERADİS’TE KÖKEN MİTLERİ

Authors : Pınar Karataş

Pages : 412-437

Doi:10.28981/hikmet.1366035

View : 135 | Download : 165

Publication Date : 2023-10-31

Article Type : Research Paper

Abstract :Mitik bir başlangıç zamanında doğaüstü varlıklar tarafından gerçekleştirilen eylemlerin öyküsü olan mit, kutsal ve gerçek bir öykü olarak kabul edilmektedir. Buna göre mitler ait oldukları toplumlar için sıradan anlatılar değil, topluluğun var oluşunu ve kimliğini anlatan, bilimsel bir merak veya sanatsal bir ifadenin ürünü olan ya da belirli işlevlere sahip olan anlatılar olarak değerlendirilmektedir. Dinin mitolojiden izler taşıyıp taşımadığı ve mitik bir boyutunun olup olmadığı çeşitli disiplinlerce ele alınmış, eski kavimlerin mitleri ve dinlerin anlatıları arasındaki benzerlik dikkat çekmiş ve hangisinin hangisinden etkilendiği konusu tartışmalara sebep olmuştur. İslam ve mitoloji kavramları da İslam’ın mitolojik bir boyutunun olup olmadığı noktasında tartışılırken İslam’ın tevhide dayalı bir din oluşu ve İslam’la ilgili kaynakların eleştirel bir bakış açısıyla okunarak sorgulamaması ve bu kaynaklarda her yazılanın birer kutsal inanç unsuru gibi algılanması gibi sebeplerle konunun ele alınmasına mesafeli yaklaşılmıştır; ancak hem teolojik kaynaklarda hem de sözlü kültür etkisiyle İslam kültürü çerçevesinde oluşan kaynaklarda mitik unsurların söz konusu olduğu ileri sürülmüştür. Bu çalışma da köken mitleri bakımından Nehcü’l Feradis adlı kırk hadis tercümesine dayanan eser ele alınacaktır. Köken mitleri herhangi bir hayvan, bitki, davranış ya da bir kurumun "ortaya çıkışı”nı anlatan mitlerdir. Her yeni ortaya çıkışın bugünkü durumunu ve insanın tutum ve davranışlarının kökenini açıklamaktadır. Kökenle ilgili mitik düşüncenin, yaratılıştaki gize sıkı sıkıya bağlı olduğu ifade edilmektedir. Kerderli Mahmut tarafından 14. Yüzyılda kaleme alınan Nehcü’l Feradis’te de yaratılışa, canlı cansız varlıklara, çeşitli dini ritüel ve ibadetlere, mekân ve davranışlara kadar pek çok köken miti bulunduğu görülmektedir. Çalışmada İslam mitoloji bağlamında eserde tespit edilen köken mitleri ele alınacak ve bu mitik anlatıların anlamsal çözümlemeleri yapılacaktır.
Keywords : Mitoloji, köken mitleri, İslam mitolojisi, Nehcül Feradis, kırk hadis