II. BAYEZİD DÖNEMİNİN BAŞLANGICINDAN III. MURAD DÖNEMİNİN SONUNA KADAR OSMANLI SULTAN VE ŞEHZADELERİNE İTHAFEN YAZILMIŞ TIP YAZMALARI

Authors : Nuray Demir Öztürk

Pages : 687-713

Doi:10.28981/hikmet.1465446

View : 84 | Download : 100

Publication Date : 2024-09-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Osmanlı sultan ve şehzadeleri devletin kuruluşundan itibaren edebî, tarihî, kültürel ve bilimsel faaliyetlere ilgi göstermiş ve bu faaliyetleri gerçekleştirenleri teşvik etmiştir. Bu doğrultuda birçok müellif, mütercim, şarih ve hatta müstensih onların beğenisini ve himayesini kazanmak amacıyla eserler kaleme almıştır. Bu çalışmada da II. Bayezid döneminden III. Murad dönemine kadar sultan ve şehzadelere ithafen kaleme alınan telif, tercüme veya şerh özelliği gösteren tıp konulu Arapça, Farsça ve Türkçe eserler ile bu eserlerin ulaşılabilen bütün nüshaları incelenmiştir. İnceleme yapılırken ilk olarak eser ve müellifi hakkında kısa bir bilgi verilmiştir. Ardından eserlerin yurtiçi ve yurtdışında olmak üzere çeşitli kütüphanelerde bulunan nüshalarının her birine ulaşılarak bu nüshaların hangi yılda, kim için, kim tarafından kaleme alındıkları, varak ve satır sayıları, nüshalar arasındaki farklılıklar varsa nüshanın madalyonlu ya da şemseli olma özelliğine değinilmiştir. Bu bilgilerin dışında nüshaların kime ya da kimlere ithaf edildikleri hakkında ayrıntılı değerlendirmeler yapılmış böylece hem nüsha bazlı himaye hem de arz-talep ilişkisi belirlenmiştir. Ayrıca nüshalar hakkında bilgi verilirken bu zamana kadar yapılan araştırmalarda bu eserler ve nüshalar hakkındaki yanlışlıklar ve eksiklikler de giderilmeye çalışılmıştır. Çalışmanın amacı Osmanlı sultan ve şehzadeleri için hazırlanmış telif, tercüme veya şerh özelliği gösteren tıp eserlerinden hareketle onların ilme, kültüre ve dile katkılarını ortaya çıkarıp bu alanda yapılan çalışmalardaki eksik ve yanlışlıkları da gidermektir.
Keywords : Tıp yazmaları, ithaf, himaye, nüsha, sultanlar ve şehzadeler