EDEBÎ BİR ÜSLUP OLARAK ÖLÜMÜN İLİNTİLİ ANLATIMI: HADÂ’İKU’L HAKÂ’İK FÎ TEKMİLETİ’Ş-ŞAKÂ’İK ÖRNEĞİ

Authors : Duygu Kayalık Şahin

Pages : 374-426

Doi:10.28981/hikmet.1475978

View : 77 | Download : 96

Publication Date : 2024-09-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Nev‘izâde Atâyî tarafından 1634 yılında Taşköprîzâde Ahmed İsâmeddin Efendi’nin Şakâ’iku’n-nu῾mâniyye fî ῾Ulemâi’d-devleti’l-Osmâniyye’sine zeyil olarak yazılan Hadâ’iku’l-Hakâ’ik fî Tekmileti’ş-Şakâ’ik adlı biyografik eserde sanatlı ve ilintili ölüm tasvirleri yapıldığı görülmektedir. Bu tasvirlerde Atâyî, klasik Türk nesir geleneğine bağlı bir anlatıma sahip olmakla birlikte biyografi yazıcılığında öne çıkan örtmece ifadelere başvurarak ölümü ifade etmiş, duyulduğu anda dahi insan muhayyilesinde olumsuz etki yaratan ölüm mefhumunu yumuşatarak kaleme almıştır. Türk ve İslam dünyasının inancına, kültürüne ve değerlerine yönelik kültür kodlarının izini sürebildiğimiz bu ölüm kayıtlarında Atâyî, hâl tercümesini yazdığı kişilerin ismi, mahlası, mesleği, ölüm şekli, ölüm zamanı ve ölüm mekânı gibi çeşitli hususiyetlerle ilinti kurarak ölümü nitelemiştir. Ölüm bağlamındaki ilintili anlatım üslubunun Hadâ’iku’l-Hakâ’ik fî Tekmileti’ş-Şakâ’ik’taki varlığını ortaya koymayı hedeflediğimiz bu çalışmada, ilintili anlatıma örnek teşkil eden ölüm ifadeleri tespit edilip değerlendirilmeye tabi tutulmuştur.
Keywords : Hadâikul Hakâik fî Tekmiletiş Şakâik, Nevizâde Atâyî, üslup, ilintili anlatım, ölüm örtmeceleri