16. YÜZYIL ŞAİRLERİNDEN EMÂNÎ’NİN ZİYÂFETNÂME İSİMLİ MESNEVİSİ VE HİMAYE GELENEĞİ AÇISINDAN İNCELENMESİ

Authors : Sadık Yazar, Şeyma Nur Ata

Pages : 458-519

Doi:10.28981/hikmet.1509451

View : 129 | Download : 146

Publication Date : 2024-09-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Yazılı kültüre dayalı modern öncesi birçok toplumda olduğu gibi Osmanlı toplumunda da ilim ve sanat üretimi büyük oranda himaye geleneği etrafında şekillenmekteydi. Hami ve sanatçı/âlimin karşılıklı menfaatine dayanan bu gelenek, sanatçı veya âlimleri, bir hami arayışına zorlamaktadır. Sanatçılar sağladıkları himaye sayesinde üretimlerini rahatlıkla yaptıkları gibi çoğu zaman da sanatsal ve ilmî üretimlerini hami arayışının bir yöntemi olarak da kullanabilmektedirler. Başka bir ifade ile bir eser kaleme alıp bunu bir hamiye sunarak onun himayesine girmeyi amaçlayan birçok sanatçı ya da âlim de bulunmaktadır. Hayli farklı biçim ve içeriklerle tezahür eden Osmanlı dönemi sanatsal himaye geleneğine dair literatür görece sınırlıdır. 16. yüzyılın ikinci yarısında, Sadrazam Sokullu Mehmed Paşa’nın güçlü himayesi ile nişancılık görevine kadar yükselen Ferîdûn Ahmed Bey’in Ramazan ayı boyunca verdiği ziyafeti konu alan belki de araç edinen Emânî’nin Ziyâfetnâme isimli mesnevisi de Osmanlı himaye geleneği üzerinde konuşmak için farklı bir zemin oluşturmaktadır. Yapılan araştırma neticesinde, gerek biyografik kaynaklar gerek mesnevi edebiyatı gerekse Osmanlı edebiyatı tarihine dair umumi çalışmalarda söz konusu eserden bahis yoktur. Öte taraftan Ferîdûn Ahmed Bey’e dair literatürde de böyle bir eserin varlığına dair bilgi yoktur. Dolayısıyla bu çalışmada, 16. yüzyıl şairlerinden Emânî’nin, daha evvel müstakil bir çalışmaya konu olmadığı anlaşılan Ziyâfetnâme isimli mesnevisinin çeviriyazı metni hazırlandığı gibi bu metin, himaye geleneği kapsamında içerik analizine tabi tutulup belagat ilmi çerçevesinde incelenecektir.
Keywords : Emânî, Ferîdûn Ahmed Bey, Ziyâfet nâme, 16 Yüzyıl klasik Türk edebiyatı, himaye