SULTAN V. MEHMED REŞAD’IN ÇANAKKALE GAZELİNİ KİM YAZDI?

Authors : Fatih Tığlı

Pages : 916-934

Doi:10.28981/hikmet.1514105

View : 99 | Download : 103

Publication Date : 2024-09-30

Article Type : Research Paper

Abstract :I. Dünya Savaşı (1914-1918) sürerken Sultan V. Mehmed Reşad’ın el yazısı ile Çanakkale cephesinde kazanılan zaferin konu edildiği 5 beyitlik bir gazel yayınlanır. Osmanlı devletindeki şair padişahlar geleneğinin son halkası olarak değerlendirilen bu şiir Mehmed Reşad’ın el yazısı ile dönemin matbuatında yer almış ve etrafında küçük bir edebiyat meydana gelerek tahmisler ve nazire yazılmıştır. Bu ilginin yanı sıra şiirin kimin tarafından yazıldığı ilk günlerden itibaren tartışma konusu olmuş ve değişik isimler tarafından yazıldığı iddia edilmiştir. Bu iddialardan biri de Abdülhak Şinasi Hisar tarafından dile getirilmiş ve Yenikapı Mevlevihanesi Postnişini Abdülbaki [Baykara] Dede’nin ismi zikredilmiştir. Mevlevîliğe yakın ilgisi hatta mensubiyeti olduğu belirtilen Sultan Reşad ile oldukça yakın bir münasebeti bulunan Abdülbaki Dede aynı zamanda bir şairdir. Sultan Reşad’ın yazdığı bu gazeline dönemin tasavvufî şahsiyetlerinin özellikle de Mevlevîliğe mensup şahsiyetlerin tahmis ve nazire yazdıklarını görmekteyiz. Bu isimlerin arasında olması düşünülen biri de Abdülbaki [Baykara] Dede’dir. Fakat bu isimler arasında yer almaz. Padişahın mahlasının (Reşad) geçmesi ve bizzat kendi el yazısı ile yazılmış hâli bu şiirin başkası tarafından yazıldığını iddialarını ortadan kaldıracak unsurlar gibi görülse de dönemin özel şartları (propaganda ve kamuoyu oluşturma), Padişahın yakın çevresindekilerin şahitlikleri, Padişahın bilinen başka bir şiirinin olmaması gibi karineler bunun aksi yönde olduğunu düşündürmektedir. Kim tarafından kaleme alındığı açık bir şekilde bilinmemesine rağmen genel kanaat şiirin Padişah tarafından yazılmadığıdır. Bütün bu tartışmaların neticesinde şiirin Padişah tarafından yazılıp yazılmadığı fikri tartışılıp kimin tarafından yazıldığı ve özellikle Abdülbaki [Baykara] Dede’nin Padişah ile olan ilişkisi göz önüne alınarak gazele olan yakınlığı ve uzaklığı üzerinde durulacaktır.
Keywords : V Mehmed Reşad, Şair Padişahlar, Çanakkale Muharebeleri, Gazel, Abdülbaki Baykara Dede