ŞERH LİTERATÜRÜNDE BİR İNTİHAL VAKASI: PADİŞAHA SUNULMUŞ GÖSTERİLEN TAMAMI Ç/ALINTI BİR KASÎDE- İ BÜRDE ŞERHİNE DAİR

Authors : Ömer Said Güler

Pages : 901-915

Doi:10.28981/hikmet.1515440

View : 110 | Download : 98

Publication Date : 2024-09-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Kâ‘b b Züheyr’in (ö. 24/645 ?) Kasîde-i Bürde’si dinî, tarihî ve içtimai hayata yansımaları oldukça zengin bir edebî klasiktir. Söylendiği dönemden çok kısa bir süre sonra kaside üzerine yazılan farklı türde eserlerin sayısı bu yansımanın belki de en somut göstergelerinden biridir. İslamiyet’in farklı toplumlar tarafından benimsenmesi bu literatürün çok dilli olarak gelişip serpilmesini netice vermiştir. Osmanlı döneminde kaside üzerine yazılan Türkçe eserler de azımsanmayacak bir yekûn oluşturarak eserin Türk edebiyatında da büyük bir ilgiyle karşılandığını gözler önüne sermektedir. Tespitlerimize göre Kasîde-i Bürde üzerine Osmanlı döneminde yazılan ilk Türkçe şerh, 17. yüzyılda Üsküdar ve Galata kadılıklarında bulunmuş olan Üsküdârî Ahmed Efendi’ye (ö. 1078/1667) aittir. Sadrazam Köprülü Mehmed Paşa’nın himayesinde hazırladığı şerhi ona ve nihayet Sultan IV. Mehmed’e takdim eden Ahmed Efendi’nin bu eseri, hem bu alt literatürün ilk eseri olması hem padişaha arz edilmiş olması hem de nitelikli bir kültürel aktarım tecrübesi sergilemesinden ötürü kayda değer bir eser olarak karşımıza çıkar. Bu çalışma, bahsedilen eserin, yazımından yaklaşık bir asır sonra başka bir kimse tarafından sahiplenilerek intihale uğradığını ortaya koymaktadır. Kendisini Mehmed Emin Harputî olarak tanıtan bu zat, müellif adı yerine kendi ismini, takdim mercii yerine ise I. Abdülhamid’in adını yazarak metni olduğu gibi kendisine mâletmiştir. Yapılan değerlendirmeler neticesinde eserin, gerek şerh yazımı gibi klasik dönemin gözde bir formunda kaleme alınmış olması, gerekse bizatihi kaliteli bir metin örneği teşkil etmesinden ötürü intihal edildiği sonucuna varılmış ve bu meyanda bazı tespit ve önerilere yer verilmiştir.
Keywords : Kasîde i Bürde, Kâb b Züheyr, Ahmed el Üsküdârî, Mehmed Emin Harputî, edebî şerh geleneği, intihal