ROMAN KİŞİLERİNİ ANLATIM TEKNİKLERİ ÜZERİNDEN OKUMAK: SİNEKLİ BAKKAL ROMANINDA DİN ADAMLARI

Authors : Fatma Şükran Elgeren

Pages : 191-213

Doi:10.28981/hikmet.1411340

View : 71 | Download : 98

Publication Date : 2024-04-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Romanda teknik, yazarın var olan malzemesini düzenlemesi, anlaşılır ve kabul edilebilir bir biçimde okura sunması için vazgeçilmez bir araçtır. Teknik, eserin görünen boyutunun ötesinde, özünde var olan ve somut şekilde açığa çıkmamış bulunan unsurların ortaya konmasında da son derece önemli bir işleve sahiptir. Zira bir eserde yazarın niyetinin tecellisi, benimsediği anlatım tutumu ve buna bağlı olarak tercih ettiği teknikler neticesinde ortaya çıkar. Bu bakımdan roman kişilerinin fiziki ve ruhi boyutlarının sunumunda kullanılan anlatım teknikleri, yazarın niyetini, kişilerin roman içindeki işlevlerini ya da okur üzerinde bırakacağı tesiri değerlendirme noktasında araştırmacıya önemli veriler sunar. Bu çalışmada teknik ve öz arasındaki ilişki üzerinden roman kişilerini değerlendirmek amacıyla Adıvar’ın töre romanı kategorisindeki en başarılı eserlerinden biri olarak nitelenen Sinekli Bakkal seçilmiştir. Eserdeki din adamları olan İmam İlhami Efendi, Vehbi Dede ve Peregrini üzerinde yapılan içerik analizleri neticesinde, söz konusu kişilerin sunumunda kullanılan tekniklerin farklılık arz ettiği tespit edilmiştir. Eserde tümüyle menfi bir roman kişisi olan İlhami Efendi’nin ruhi ve fiziki boyutunun yalnızca üç kez sahneleme teknikleriyle sunulduğu; bunun dışında anlatma yöntemine bağlı kalınarak verildiği tespit edilmiştir. Eserde mutasavvıf kimliği ile öne çıkan Vehbi Dede ve hem Batı’nın duyuş ve düşünüş özelliklerini temsil eden hem de dini sorgulayışı ile dikkat çeken Peregrini’nin ise ağırlıklı şekilde sahnelemeye bağlı tekniklerle sunulduğu görülmüştür. Bu bakımdan romandaki din adamlarının sunuluşunda kullanılan teknikler, yazarın dini algılayış biçimine de paralellik arz etmektedir.
Keywords : Anlatım teknikleri, sahneleme, tahkiye, Sinekli Bakkal, din adamları