EBÜZZİYA TEVFİK’İN GÖZÜNDEN JEAN JACQUES ROUSSEAU

Authors : Hayrunisa Topçu, Ogeday Dumlu

Pages : 171-190

Doi:10.28981/hikmet.1427927

View : 77 | Download : 132

Publication Date : 2024-04-30

Article Type : Research Paper

Abstract :19. yüzyıl; Osmanlı’da eğitimden askerliğe, ekonomiden hukuka pek çok alanda köklü değişimlerin yapıldığı bir zaman dilimidir. Bu süreçte Tanzimat aydınlarının, görüşlerinden faydalandıkları filozoflar vardır. 18. yüzyıl düşünürlerinden Jean Jacques Rousseau da bunlardan biridir. Özellikle eğitim, din, ahlak, hak, eşitlik, bilim ve sanat alanındaki görüşleriyle Tanzimat aydınlarını derinden etkilemiştir. Dolayısıyla Tanzimat Dönemi’nde Rousseau’nun görüşlerinin aktarılması için pek çok çeviri yapılmış ve düşünürü tanıtan biyografik metinler kaleme alınmıştır. Ebüzziya Tevfik, Tanzimat aydınları içerisinde yayıncı kimliğiyle öne çıkar. Matbaa-i Ebüzziya’nın kurulması Osmanlı’daki matbaacılık faaliyetlerin gelişmesine öncülük eder. Mecmua-i Ebüzziya isimli dergi ise yayımladığı eleştiri yazısı, makale, mektup gibi farklı türdeki eserlere edebiyat tarihine önemli katkılarda bulunur. Ebüzziya Tevfik, 1885 yılında, Kitâbhâne-i Meşâhir serisinin 11. kitabı olan Jan Jak Ruso isimli risaleyi yayımlar. Bu yazının konusu olan Jan Jak Ruso isimli risale, Bekir Ocak tarafından 2019 yılında “Ebüzziya Tevfik’in Jean Jacques Rousseau Tercüme-i Hâli” başlığındaki makale içerisinde Latin harflerine aktarılmıştır. Bu çalışmada Ocak tarafından Latin harflerine aktarılan metin esas alınmış ve adı geçen metin üzerinden Tanzimat aydınlanmasının anahtar kavramları dolayısıyla Rousseau’nun Tanzimat aydınlanması ile ilişkisi ortaya konulmuştur.
Keywords : Tanzimat aydınlanması, Jean Jacques Rousseau, Ebüzziya Tevfik, Kitâbhâne i Meşâhir