SEHÎ BEY DÎVÂNI’NDA RENKLER

Authors : Sait Yılter, Sibel Ökmen

Pages : 69-99

Doi:10.28981/hikmet.1517455

View : 103 | Download : 98

Publication Date : 2024-10-31

Article Type : Research Paper

Abstract :Divan şiirinde farklı tasavvurlar ve yeni hayaller geliştirme yolundaki önemli unsurlardan birisi renklerdir. Şairlerin zengin hayal gücü yetenekleri ve estetik zevkleri, renklerin anlam dünyasının çeşitlenmesinde önemli bir rol oynamaktadır. Renklerin zengin çağrışımları ile toplumun değer yargılarını, doğa tasvirini, bireyin iç dünyasındaki değişimleri ifade etmek mümkündür. On altıncı asrın önemli simalarından olan Sehî Bey, Divan şiirinde önemli bir yere sahiptir. Ortaya konulan çalışma ile Sehî Bey Dîvânı’nda renklerin tespit edilip görünümleri hakkında bilgi verilmeye çalışılmıştır. Çalışmanın giriş kısmında renklerin kaynak kitaplarda genel kullanımları hakkında bilgi verilerek şairin kısaca hayatına değinilmiştir. Şairin Dîvân’ından yer verdiği renkler, başlıklar altında örnek beyitlerle izah edilmeye çalışılmıştır. Şairin Dîvânı’nda yer alan renkler, kullanım çokluk sırasıyla; siyah, kırmızı, birden fazla rengin içerdiği beyitler, gümüş, yeşil, sarı, beyaz, gök rengi şeklinde tasnif edilmiştir. Dîvân’da tespit edilen her bir rengin, kaynaklarda nasıl ele alındığına dair bilgiler verildikten sonra örnek beyitlerin anlamları üzerinde durulmuştur. Ardından renklerin toplam beyit sayılarından hareketle oluşturulan bir tabloya yer verilmiştir. Şairin Dîvân’nda tespit edilen siyah renk, sevgilinin güzellik unsurlarıyla olan ilişkisini, aşığın kara bahtından şikâyetinin izahında, âşığın ettiği âhın dumanının vasfında, rakip tipinin dış görünümünü, gelenek göreneklerin ifadelerinde son olarak söz öbeklerinden olan deyim örneğinin ve şairin duygularının izahında kullanılmıştır. Sarı renk, âşığın solgun bedeni veya yüzünün tasvirinde kullanılmıştır. Gümüş renk ise sevgilinin parlak bedeni ve şairin gözyaşları için kullanılmıştır. Tabiat unsurları ile âşığın (şairin) bitkin ruh hâli, sevgilinin güzellik unsurları ve adetlerin anlatımında kırmızı rengin önemi büyüktür. Tazeliğin belirtisi olan yeşil renk sevgilinin yeni yetişmiş ayva tüylerine teşbih edilmiştir. Böylece renkler vasıtasıyla şairin edebi dünyası ve iç dünyasının anlam yoğunluğuna dair tespitler yapılmıştır.
Keywords : Sehi Bey, divan şiiri, renkler, çağrışım, estetik zevk