Milli Tarihin Yeniden İnşa Sürecinde Sabitler ve Değişkenler: Bağımsızlık Öncesi ve Sonrası Azerbaycan Tarihçiliğinde Osmanlı İmajı (Tarih Ders Kitapları Çerçevesinde)

Authors : Elnura Azizova

Pages : 637-670

Doi:10.14395/hititilahiyat.551181

View : 13 | Download : 7

Publication Date : 2019-12-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Tarih yazıcılığının gelişimini önemli ölçüde etkileyen alanlardan biri olarak millî tarih yazıcılığı ulusların siyasal, sosyal ve kültürel hayatının önemli olaylarının kayda alınmasının ötesinde, özellikle son iki yüzyılda siyasal varoluşun ve kültürel kimlik oluşturmanın en etkin aracı olmuştur. Azerbaycan’da milli tarih yazıcılığı son yüzyılda ideolojik, politik ve kültürel değerleri bir-birinden farklı Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti insert ignore into journalissuearticles values(1918-1920);, Azerbaycan Sovyet Sosyalist Respublikası insert ignore into journalissuearticles values(1920-1991); ve Azerbaycan Respublikası insert ignore into journalissuearticles values(1991- ); dönemlerini yaşamıştır. Azerbaycan’ın 71 senelik sovyet ve 25 yıllık bağımsızlık dönemi araştırmanın dönemsel sınırlarını oluşturacaktır. Bütün uluslar gibi Azerbaycan Türkleri’nin de tarihi diğer uluslarla askeri, politik, ekonomik, sosyal ve kültürel etkileşime bağlı olarak gelişmiştir. Bu bağlamda Azerbaycan’ın millî tarih yazıcılığı açısından Türkiye, diğer devletlerle kıyaslanamayacak kadar önemli tarihi figür olmuştur. Selçuklu ve Türkiye Cumhuriyeti gibi öncesi ve sonrası da önem arzetmekle birlikte, Osmanlı döneminde Türkiye, Azerbaycan tarihinin bizzat içinde rol almıştır. Araştırmanın başlıca amacı Azerbaycan tarihçiliğinde Osmanlı imajının tespit edilerek millî tarih yazıcılığında dönemlerarası süreklilik ve değişikliğin karşılıklı analiz edilmesidir. Gerek sovyet, gerekse bağımsızlık dönemi Azerbaycan’da okullarda Eğitim Bakanlığı’nca tek tip ve zorunlu olarak okutulan tarih ders kitapları araştırmanın başlıca kaynaklarını oluşturacaktır. Azerbaycan tarihçiliğinin bağımsızlık öncesi ve sonrası dönemlerinde Osmanlı algısı, bazen siyasi ve derslik yazarlarının kimliği gibi bireysel faktörlere bağlı olarak kendi içinde homojenlik arzetmediği için her dönemin kendi içindeki değişikliğin iz sürümü de sovyet ve post-sovyet dönemlerin farklı senelerinde yayınlanmış ders kitaplarından tespit edilecektir. Ders kitaplarının yanısıra, Azerbaycan tarihçiliğinin her iki dönemle ilgili belli-başlı eserlerinden bütünlüğün sağlanması ve karşılaştırma amacıyla yararlanılacaktır.
Keywords : Türk Tarihi, Milli Tarih Yazıcılığı, Tarih Ders Kitapları, Osmanlı, Türkiye