Analysis of the Working Capital Management Efficiency of the Manufacturing Companies in the Islamic Index

Authors : İlker SAKINÇ

Pages : 107-128

Doi:10.14395/hid.930402

View : 17 | Download : 11

Publication Date : 2021-12-30

Article Type : Research Paper

Abstract :İslami finans, geleneksel finans modelinden farklı olarak İslam hukukunda paranın yönetimi ile ilgili şeri hükümlerin çerçevesini çizdiği, kendine has ilkelere dayanmaktadır. Bu ilkelerden en önemlileri, kar ve zarar paylaşımı, risk paylaşımı, faiz yasağı, işlemleri mala dayandırma ilkesi ve aşırı belirsizlikte yatırım yapma yasağıdır. Bu ilkelere ek olarak, İslam hukuku faize dayalı finans kurumlarına, içki, müstehcen içerikli film, domuz eti vb. gibi İslam’a göre etik olmayan bazı sektörlere yatırım yapılmasını yasaklamakta ve bu sektörlerle işbirliği yapmaktan kaçınmaktadır. İslami finans sistemi dini esaslara göre hareket etmesinin yanı sıra sosyal ve ahlaki konulara da dikkate alacak şekilde oluşturulmuştur. İslami finans şeri açıdan uygun hisse senetlerine yatırım yapmak isteyenlere yol gösterici olarak İslami endeksleri hayata geçirmiştir. İslami endekslerin temel amacı şeri açıdan uygun şirket hisse senetlerinin hangileri olduğunun bilgilendirmesini yapmaktır. İslami endekslerde yer almak için niteliksel ve niceliksel kriterleri yerine getirmek gerekmektedir. Niteliksel kriterler şirketlerin faaliyet alanları ile ilgili iken niceliksel kriterler finansal kısıtlamalardan oluşmaktadır. Finansal kısıtlamalardan bir tanesi toplam varlıklar içerisindeki çalışma sermayesi unsurlarına yapılacak yatırım oranıdır. Bunun en önemli nedeni çalışma sermayesi unsurlarından bazılarının faiz geliri getirme durumudur. Çalışma sermayesi, şirketlerin varlıklarından bir yıl içerisinde nakde dönüşmesi beklenen kısmıdır. Dolayısıyla, bu varlıkların toplam varlıklar içerisindeki oranı şirketlerin riski, karlılığı ve likidite açısından önemlidir. Bu çalışmanın temel araştırma sorusu da İslami endekslerdeki finansal kısıtlamaların şirketlerin çalışma sermayesi yönetimini nasıl etkilediği şeklindedir. Literatürde İslami endekslerle ilgili oldukça fazla çalışma bulunmaktadır. Çalışmaların büyük kısmı bu endekslerin yapısal özellikleri ile ilgilidir. Yine aynı şekilde bu endekslerin finansal performansı üzerine oldukça yayın vardır. Ancak, İslami endekslerde yer alan şirketlerin çalışma sermayesi yönetimi ile ilgili çalışmalar oldukça sınırlıdır. Bu çalışmalarda da çalışma sermayesi ile karlılık arasındaki ilişki incelenmiştir. Literatür taraması sonucunda İslami endekslerdeki şirketlerin çalışma sermayesi yönetimi etkinliği üzerine akademik çalışmaya rastlanmamıştır. Bu yüzden, makalemiz bu konuda yapılan ilk çalışmadır. Özellikle, şeri kurallara göre çalışma sermayesi unsurlarına yapılan kısıtlamaların çalışma sermayesi yönetimine olan etkisi ilk kez araştırılmıştır. Çalışmada, çalışma sermayesi yönetimi etkinliğinin hesaplanması, Bhattacharya (1997) tarafından geliştirilen endeks yöntemi ile tespit edilmiştir. Bu yöntem üç endeksin hesaplanmasıyla oluşmaktadır. Bunlar, performans, kullanım ve etkinlik endeksleridir. Üç endeksin hesaplanmasında çalışma sermayesi unsurları (nakit ve benzerleri, ticari alacaklar, diğer ticari alacaklar, stoklar, peşin ödenmiş giderler ve diğer dönen varlıklar) ve şirketin satışları dikkate alınmaktadır. Bu çalışmada da araştırmanın evreni olarak bir İslami endeks olarak hizmet veren Katılım 30 endeksi şirketleri seçilmiştir. Ancak bu endeksi oluşturan 30 şirketin tamamı analize dâhil edilmemiştir. Ayrıca her tür şirketin çalışma sermayesi yönetimine ihtiyacı yoktur. İmalat sanayi şirketleri için çalışma sermayesi yönetimi zaruridir. Dolayısıyla bu çalışmada sadece imalat sanayi şirketleri seçilmiştir. Katılım 30 endeksi içerisinde 17 adet imalat şirketi yer aldığı için çalışmanın evrenini bu şirketler oluşturmaktadır. İmalat sanayi faaliyetlerinin finansmanını tedarik eden mali sektör şirketleri, çalışma kapsamından çıkarılmıştır. Ayrıca, ticari mal üretimi yapmayan perakende sektöründeki şirketler de analize dâhil edilmemiştir. Çalışmada şirketlerin 2013-2018 yılları arası altı yıllık bilanço ve gelir gider tablosu verileri kullanılmış olup bu veriler halka açık kamu aydınlatma platformundan temin edilmiştir. Çalışmadan elde edilen sonuçlara göre şirketlerin 65.69%’nun performans endeksi, 55.89%’nun kullanım endeksi ve 67.65%’nin etkinlik endeksi bir değerinden yüksek çıkmıştır. Diğer bir deyişle, bu şirketler çalışma sermayesinin yönetiminde başarılı olmuşlardır. Özetlersek, İslami endekslerin çalışma sermayesi unsurlarına getirdiği kısıtlamaların şirketlerin çalışma sermayesi yönetiminin etkinliğini olumsuz yönde etkilemediği sonucu çıkmaktadır.
Keywords : İslam Hukuku, İslami Finans, İslami Endeksler, Çalışma Sermayesi Yönetim Etkinliği, Katılım 30 Endeksi