Tevrat’ın Bereşit/Yaratılış Bölümünün İlk Ayetlerinin Taamim Sembolleriyle Okunuşunun Müzikal Analizi

Authors : Mustafa Topşir

Pages : 195-239

Doi:10.14395/hid.1436680

View : 118 | Download : 92

Publication Date : 2024-06-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Çalışmamız Yahudi ve Hristiyan kutsal kitabı olan Tevrat’ın Bereşit/Yaratılış bölümünde yer alan ilk ayetin Taamim sembolleri üzerine okunmasını ele almaktadır. Kökeni çok eskilere dayanan Taamim sembolleri kutsal metinlerin üstüne veya altına konan birtakım işaretlerdir. Bu işaretler genellikle bir notayı değil, iki veya daha fazla notanın oluşturduğu melodik bir seyri ifade etmektedir. Çalışmamızda hem Yahudilik hem de Hristiyanlık açısından önemli olan Eski Ahit’in Yaratılış bölümünün ilk ayeti notaya alınmış ve Türk müziği sistemi ile karşılaştırmalı olarak analiz edilmiştir. Türk Din Musikisi anabilim dalında ve ülkemizdeki diğer lisans/lisansüstü eğitim veren kurumlara baktığımızda, semâvî dinlerin mabetlerinde yer alan müziğin veya müzikal okuyuşların yeterince ele alınmadığı görülmektedir. Bu çalışmalar genellikle M. Safa Yeprem ve öğrencilerinin ortaya koyduğu lisansüstü tezler veya bu tezlerden türetilmiş olan makalelerdir. Çalışmamız ilk defa Tevrat’ın müzikal anlamda okunuşunun incelenecek olması ve alanla alakalı bu boşluğu dolduracak olması sebebiyle önemlidir. Bununla birlikte çalışmamız, Taamim adı verilen sembollerin kutsal kitap okuyuşu üzerinde uygulanmasına dair ilk çalışmadır. Taamim sembollerinin kökeni çok eski zamanlara kadar gitmektedir ve bu semboller tıpkı Neumatik nota sisteminde olduğu gibi okuyucuyu yönlendirmektedir. Taamim sembollerinin Neumatik nota sisteminden farkı ise bu sembollerin bir notayı değil melodik seyri ifade etmesidir. Bu semboller kutsal metinlerde kelimelerin üstüne veya altına konan işaretlerdir ve her sembolün ayrı bir melodik seyri vardır. Bununla birlikte Aşkenaz ve Seferad kültüründe bu sembollerin melodik seyirlerinde farklılıklar bulunmaktadır ve ele aldığımız semboller Avrupa zulmünden kaçıp Osmanlı İmparatorluğu’na sığınan Seferad Yahudi kültürüne aittir. Dolayısıyla Aşkenaz Yahudilerinin Taamim sembollerini nasıl yorumladıklarına dair elimizde bir kayıt yoktur. Bu sebeple bu konuda da bir çalışmanın yapılması ve Seferad Yahudi geleneğiyle karşılaştırılması gerekmektedir. Kutsal kitap okuyuşunun müzikal analizine dair M. Recai Çiftçi tarafından yapılan çalışmada Ermeni, Rum ve Müslümanların kutsal kitap okuyuşları perde ve aralık tutarlılıkları, uzayan hecelerdeki melodik yapı ve susma süreleri yönleriyle karşılaştırmalı olarak ele alınmıştır. Bu çalışmaya Yahudi kutsal metin okuyuşu dahil edilmemiştir. Bizim çalışmamız, Seferad Yahudilerinin kutsal kitap okuyuşunun Türk müziği sistemiyle karşılaştırmalı olarak ele alınacak olması sebebiyle önemli bir boşluğu doldurmuş olacaktır. Literatürde Yahudi kutsal metin okuyuşuna dair çalışmaları incelemek amacıyla çeşitli anahtar kelimeler belirlenerek Türkçe, İngilizce ve Almanca dillerinde internet veri tabanlarında ve çeşitli çevrimiçi kütüphanelerde taramalar yapılmıştır. Bu çalışmalar incelendiğinde Yahudi kutsal kitap okuyuşunun müzikal ifadesine dair herhangi bir çalışmanın yer almadığı göze çarpmaktadır. Ayrıca Taamim sembollerine dair çalışmaların da epeyce az olduğunu ve var olan çalışmaların da çok kısa tarihsel bilgilerden ibaret olduğunu söylemek mümkündür. Literatür taramasının ardından kutsal kitabın Bereşit (Yaratılış) bölümünün ilk ayetlerinin olduğu bir kayıt, tarafımızca Şişli Bet-İsrael Sinagogu hahamı David Sevi’den alınmıştır. Bu okuyuşun Türk müziği ile mukayesesinin yapılabilmesi için, öncelikle alınan kayıt Mus2 nota programı aracılığıyla notaya geçirilmiştir. İcra esnasında okuyucunun yaptığı süslemeler nota üzerinde gösterilmiş; bununla birlikte notaların dördüncü satırında okuyuştaki cent değerleri ve beşinci satırında okuyucunun yaptığı vurguları göstermek amacıyla desibel (dB) değerleri verilmiştir. Cent ve desibel değerlerini göstermek ve araştırmanın daha bilimsel ve sağlıklı sonuçlar verebilmesi için bilgisayar destekli programlar kullanılmıştır. Notasyon işleminin tamamlanmasının ardından alınan kayıt aralık, perde kullanımı, uzayan hecelerdeki melodik yapı ve susma süreleri açısından incelenmeye tabi tutulmuştur. Türk Din Musikisi alanında yapılan lisansüstü çalışmalarda ve makalelerde dört satırlı nota yazımı tekniğinin uygulandığını görmekteyiz. Fakat bu çalışmamızda beş satırlı nota yazım tekniği kullanılmıştır. Beş satırlı nota yazım tekniği Türk Din Musikisi alanında günümüze kadar tarafımızca yapılan lisansüstü tezde ve bu tezden türetilmiş olan makalede kullanılmıştır. Bundan sonraki yapılacak notasyon çalışmalarında da beş satırlı nota yazım tekniğinin kullanılması gerektiği kanaatindeyiz.
Keywords : Dini Musiki, Yahudi Dini Müziği, Taamim, Tevrat, Bereşit