Allah'ın Kudreti'nin İnsan Fiillerine Taalluk Alanı ve İmkânı (Kötülük Problemi Çerçevesinde Bir İnceleme)

Authors : Seyithan CAN

Pages : 583-608

Doi:10.14395/hititilahiyat.571534

View : 14 | Download : 6

Publication Date : 2019-12-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Tanrı inancına sahip teolojilerde, O’na atfedilen kudretin yetkin olarak nitelendirilmesi, aynı zamanda bu kudretin etki ettiği alanın sınırsız olduğuna yönelik bir düşüncenin oluşmasına sebebiyet vermiştir.  Tanrı’nın mutlaklığı açısından ele alınan bu düşünce, ateistlerin en temel argümanı olan kötülük problemini, Tanrı’nın kudret sıfatını, işlevselliği açısından teistlerin önüne müşkil bir mesele haline getirmiştir. Çünkü Tanrı kötülüğü önlemek istiyor da, gücü mü yetmiyor? gibi bir soruya Tanrı inancına sahip bütün insanlar; “Tanrı, her yönüyle mutlak sıfatlara sahiptir. Dolayısıyla O, her şeye gücü yetendir” cevabını vereceklerdir. O halde neden kötülüğe müdahale etmiyor? sorusu, hem inanan hem de inanmayan herkes için temel bir problem haline gelmektedir. Bu çalışma günümüzde de hala güncelliğini koruyan kötülük problemi çerçevesinde, Allah’ın insan fiillerine müdahalesi tartışmalarına ilk dönem (Mutekaddimûn)  Mu’tezile, Eş’arî ve Mâturîdî kelamcılarının görüşleri kapsamında cevap aramaktadır. Mutlak kudretin âleme taalluku kötülük problemi çerçevesinde ele alındığında, Mu’tezile’nin aslah teorisi kapsamında mutlak iyi Tanrı perspektifinde hareket ettiğini görüyoruz. Bu noktada Eş’arîler’in, mutlak iyi Tanrı tasavvuru geliştirmedikleri ve Tanrı’nın âlemle ilişkisini sadece onun mutlak kudreti üzerinden şekillendirdikleri görülmektedir. Mâturîdîler, her ne kadar hikmetli ve bağımlı müdahale anlayışı çerçevesinde Allah’ın kudretini insanın azm ve isteğine göre sınırlandırsalar da mutlak kudretin her şeyi yaratması noktasında Eş’âriler’e daha yakın bir çizgide olduklarını söyleyebiliriz.
Keywords : Kelâm, Allah, Kudret, İnsan Fiilleri, Teodise