ÇAĞATAYCA “MECMA‘Ü’L-HAVÂS TEZKİRESİNDE GEÇEN “KEḎRE” KELİMESİ ÜZERİNE

Authors : Mehmet Oğuzhan KUŞOĞLU

Pages : 290-298

Doi:10.20304/humanitas.701584

View : 15 | Download : 11

Publication Date : 2020-10-15

Article Type : Research Paper

Abstract :Türk Edebiyatının en önemli kaynaklarından biri de şâirlerin hayat hikâyelerini ve onların şiir örneklerini içeren şuarâ tezkireleridir. İlk Türkçe şuarâ tezkiresi olan Alî Şîr Nevâyî’nin ünlü eseri Mecâlisü’n-Nefâyis’in dili, 15.-19. Yüzyıllar arasında Orta Asya Türk Dünyasının müşterek yazı dili hâline gelmiş olan Çağatay Türkçesidir. Mecâlisü’n-Nefâyis’den sonra Çağatay Türkçesiyle yazılan ikinci şuarâ tezkiresi olan Mecma‘ü’l-Havâs’ın yazarı Sâdık Bey Afşar veya diğer adıyla Sâdıkî-i Kitâbdâr’dır. Bu çalışmada, Sâdık Bey Afşar’ın tezkiresinde üç yerde geçen bir kelime (Keḏre) fazlasıyla dikkatimizi çekmiş olup bu kelimenin kökeni ve tahlili meselesi üzerine görüşler paylaşılmıştır. Bu kelimenin tarafımızca gündeme getirilmesinin sebebi, hiçbir Çağatay Türkçesi sözlüğünde tespit edilememiş olmasından başka, Eski ve Orta Türkçe periyodlarında, kelime başı ve ortasında var olan arkaik (eskicil) “ḏ” fonemini korumuş olmasıdır.
Keywords : Çağatay Türkçesi, Mecmaül Havâs, Keḏre, Sâdık Bey Afşar, tezkire