Etika’nın Sosyolojik Tahayyülü ve Spinoza’nın Sosyolojiye Etkileri Üzerine

Authors : Ömer KÜÇÜK

Pages : 184-207

Doi:10.20304/humanitas.884464

View : 13 | Download : 12

Publication Date : 2021-10-15

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu makalede, Spinoza felsefesinin merkezinde bir sosyolojik tahayyülün yattığını göstermeye çalışmakta ve Spinoza’nın sosyolojik teori ile çeşitli ilişkilerini irdelemekteyim. Etika’nın sosyolojik tahayyülü, bireysel/psikolojik sıkıntıların çözümüne ancak toplumsal alanda ve kolektif bir çabayla ulaşılabileceği fikrinde tezahür eder. Bireylerin kederli tutkuları yenmelerine vesile olan “upuygun fikirler” ya da “ortak mefhumlar”, sosyal ilişkiler içerisinde oluşturulabilir. Tahayyül gücü, bu tür ilişkilerin kurulmasında temel bir rol oynar. Etika’nın sosyolojik tahayyülüne göre, sosyal ilişkiler, bileşen parçalarına, yani bireylere indirgenemeyen “beliriveren vasıflar” yaratır; bu açıdan, Spinoza günümüzde gelişmekte olan ilişkisel sosyoloji perspektifine de felsefi bir dayanak sağlamaktadır. Bu çerçevede Eski Yunancada “philia” ilişkileri adı verilen dostluk ilişkilerinin, Spinoza’daki beliriveren ilişkilerin toplumsal modeli olabileceğini ileri sürmekteyim. Son olarak, Althusser ve Bourdieu’nün çalışmaları bağlamında, bedenselliğin sosyolojiye girişinde de Spinoza’nın kayda değer bir etkisi olduğunu ortaya koymaya çalışmaktayım.
Keywords : duygular, sosyolojik tahayyül, beden sosyolojisi, dostluk, ilişkiselcilik