VICTORIAN CRITICS AND METACRITICS: ARNOLD, PATER, RUSKIN AND THE INDEPENDENCE OF LITERARY CRITICISM

Authors : Petru GOLBAN

Pages : 47-68

Doi:10.20304/husbd.65828

View : 619 | Download : 1415

Publication Date : 2014-06-01

Article Type : Other Papers

Abstract :Viktorya dönemi eleştirmenleri, İngiliz eleştiri kuramının 20. yüzyıldaki bilimsel ve yöntembilimsel oluşumundan önce, kuramın gelişimine yönelik son büyük adımı atmışlardır. Viktorya dönemi eleştirisi ayrıca çağdaş edebiyat kuramı ve eleştirisine geçişi ve bu geçişin modern kuram ve eleştirisinde son buluşunu temsil eder. 19. yüzyılda bir dönem boyunca farklı sanatsal ve yazınsal akımların bir arada bulunması eleştirinin yazınsal süreçten ayrılmasına yol açmıştır. Eleştirinin yazınsal uygulamalardan ayrılması yazınsal türlerin çeşitliliğinden de kaynaklanmaktadır. Fakat öncelikle eleştirinin yazından bağımsızlığı, yaratıcı ve eleştirel yazının eleştirmenlerin bilimle yazınsal eleştiriyi birlikte özümsedikleri felsefi düşüncelerdeki, toplumsal kuramlardaki ve bilimsel ilerlemelerdeki çeşitlilik ve karmaşıklığın etkisi altında kalmasından doğar. Eleştirinin yazından bağımsızlığa doğru ilerleyişi türsel olarak oluşumuyla ve kendi içindeki çeşitlilikle bağlantılıdır. Viktorya dönemi eleştirisini sınıflandırmak neredeyse olanaksız olsa da, yaşamöyküsel, toplumbilimsel, tarihsel, olgucu, gerçekçi, doğalcı, izlenimci, güzelduyusal, törel, insancıl ve benzer eleştiri kuramlarını da kapsayan romantik kuram, etkisini hala sürdürmektedir. Viktorya dönemi eleştirel sistemlerdeki farklılık Walter Pater, Matthew Arnold ve Henry James gibi yazar-eleştirmen ve John Ruskin gibi usta eleştirmenlere ait farklı eleştirel düşüncelerin varlığının bir sonucudur. Bu eleştirmenler, meta eleştirmenlerinin eleştiri üzerine eleştirel düşünceler üretmesi gibi, sanata ve/veya yazına odaklanırlar. Bu yazının amacı, onların eleştirel konumlarının önemini ve Viktorya dönemi eleştirisinin durumunu ortaya koyan düşünceleri incelemektir.
Keywords : Viktorya Dönemi, Yazın Yaklaşımları, Yazınsal Eleştiri, Yazın Kuramı, Yazınsal Tarih, Metaeleştiri, Eleştirmen, Yazar Eleştirmen