Çağdaş Romanlar Üzerinden Tasavvuf Anlatısı ve Algısı: Hacı Bayrâm-ı Velî Örneği

Authors : Mahmud Esad ERKAYA

Pages : 99-130

Doi:10.46231/sufiyye.1008766

View : 19 | Download : 6

Publication Date : 2021-12-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Tasavvuf büyüklerini konu edinen biyografik romanlar günümüzde epey yaygınlık kazanmış durumdadır. Mutasavvıfların örnek şahsiyetlerini kurgu ile gerçeği harmanlayarak günümüze aktaran romanlarda, tarihi veriler çerçevesindeki hayat hikâyeleri, yazarların kendilerine has anlatımlarıyla okuyucunun daha çok ilgisini çekeceği düşünülen bir formata dönüşmektedir. Okuyucunun bir taraftan biyografik bilgileri edinirken diğer taraftan da tasavvuf bilgisi ve kültürünü geliştirme imkânı bulduğu bu eserler tasavvufun hayatla bütünleşmesinin en güzel örneklerini konu edinmektedir. Türk tasavvuf düşüncesinde özgün izler bırakmış mutasavvıflar üzerine yazılan romanlar, tasavvuf kültürünün nesilden nesle aktarılması hususunda önemli bir işlev üstlenmektedir. Çalışmada Hacı Bayrâm-ı Velî hakkında yazılan biyografik romanlar tasavvuf ilmi ve tarihi açısından ele alınmıştır. Bu bağlamda romanlarda anlatılanların tarihî rivâyetler ile uygunluğu, konu edindikleri mutasavvıfı ne ölçüde temsil ettikleri, olağanüstü unsurların romanlardaki yeri, kurguların ilgili mutasavvıfın saygınlığı ile uyumu, tasavvuf kültürünü ve kavramlarını okuyucuya tanıtmadaki fonksiyonları, yazarların dinî ve tasavvufî birikim ve algılarının romanlara olan yansımaları ve romanlara kaynaklık eden eserlerin mahiyeti üzerinde durulmuştur. Her ne kadar zaman zaman kurguların tarihi rivâyetlerin önüne geçtiği yahut ideolojilerin eserlere yansıdığı durumlar olsa da romanların temelinin tarihi verilere dayanması, Hacı Bayram’ın tarihi kişiliği ve felsefesini anlatma noktasında önemli bir işleve sahip olmalarını sağlamıştır.
Keywords : Tasavvuf, Mutasavvıf, Biyografi Romanları, Hacı Bayrâm ı Velî, Bayramîlik