Sûfî Portrelerde İnsanın Kemâl Süreci Nasıl Başlar? Kuşeyri Örneği

Authors : Aynur SİNGİN

Pages : 49-82

Doi:10.46231/sufiyye.958784

View : 12 | Download : 7

Publication Date : 2021-06-29

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu makale tasavvuf literatüründe insanın kemâl sürecinin başlangıcının nasıl resmedildiğini konu edinmektedir. Bu meyanda çalışmamız tasavvufun ‘İnsan nasıl yetkinleşmeye başlar?’ problemine yaklaşımını sûfîlerin tasavvufa yöneliş hikâyelerinden hareketle çözümlemeyi amaçlamaktadır. Makalenin çerçevesi ise Kuşeyrî’nin er-Risâletü’l-Kuşeyriyye adlı eserinin incelenmesiyle sınırlıdır. Çalışmamızın neticesinde ilk olarak insanın yetkinlik sürecinin başlangıcının insanın özne olduğu bir bulmaya değil aksine Allah’ın etkin ve fâil olduğu bir hatırlamaya dayandığı sonucuna ulaşmaktayız. İnsanın başlangıcında sistematik bir tedrîs ve tâlim sürecinin zorunlu olmadığı, bunun yerine duyular, ihlâs üzere amel ve kerâmet gibi unsurların ön plana çıktığını iddia etmekteyiz. Çalışmada ulaştığımız bir diğer netice insanın kemâl sürecinin mihverini oluşturan sürekli değişimin seyri ve akıbeti konusunda sebep-sonuç ilişkisine dayalı bir determinizm yerine indeterminist bir yaklaşımın benimsendiğidir. Bir başka husus sâlikin tasavvufa yönelişini ve sülûk sürecinin başlangıcını ifade etmek için tercih ettiği şu terimlerdir: Tevbe, zühd, terk, Allah’a yönelme ve yeniden Müslüman olma. Son olarak yetkinleşme sürecine giren sâlikin dönüşümünde ön plana çıkan ortak kavramların zühd, sefer/seyahat, mücâvirlik ve sohbet olduğuna işaret etmekteyiz.
Keywords : Tasavvuf, Kuşeyrî, Risâle, Sûfî Hâl Tercümeleri, Tevbe, Zühd