Fethinden Selçuklulara Kadar Nusaybin

Authors : Ömer TOKUŞ

Pages : 167-201

View : 9 | Download : 8

Publication Date : 2018-04-01

Article Type : Research Paper

Abstract :Nusaybin, doğu-batı ticaret yolları üzerinde yer almakta olup köklü bir tarihî geçmişe sahiptir. Bu öneminden dolayı ilkçağlarden beri yerleşim alanı olarak kullanılan Nusaybin, bölgeye hâkim olan devletler veya topluluklar tarafından farklı şekillerde isimlendirilmiştir. İlk zamanlarda Roma-Parth akabinde de Bizans-Sâsânî çekişmelerinde, sahip olduğu coğrafî ve stratejik konumundan dolayı mezkûr uygarlıklar arasındaki mücadelelerin merkezinde yer aldı. Söz konusu bu durum Hz. Ömer döneminde Iyâd b. Ganm tarafından Nusaybin ve çevresinin Müslümanlar tarafından ele geçirilmesine kadar da sürdü. Bu tarihten sonra genellikle Müslümanların hâkimiyeti altında bulunan Nusaybin’e Arap Kabilelerin göçü artmaya başladı. Özellikle Rebia Kabilesi’ne bağlı Tağlib Kabilesi Nusaybin ve çevresinde nüfus yoğunluğunu oluşturmaktaydı. Bunların yanı sıra Müslüman toplumunda yaşanan dâhili çekişmelerden kaynaklanan problemlerin sonucu olarak bölgede Hâricîler de faaliyetlerini artırmışlardı. Emevîler döneminde Kaysîlerin yerleştiği Nusaybin ve çevresi Abbâsîlerin kurulmasından sonra hilafete karşı ortaya çıkan isyanların da merkezi oldu. Abbâsîlerin onuncu asırda zayıflamasına paralel olarak bölgeye Hamdânîler, Mervânîler ve Ukaylîler gibi emîrlikler hâkim oldu. Nitekim on birinci asırdan itibaren el-Cezîre’de faaliyetlerini yoğunlaştıran Selçuklu Türkleri bir süre sonra Nusaybin ve çevresine de hâkim olarak Abbâsîlerin el-Cezîre üzerindeki hegomanyasını sona erdirdiler.
Keywords : Nusaybin, el Cezîre, Emevîler, Abbâsîler, Hamdânîler, Mervânîler, Ukaylîler, Selçuklular