Mehmet Şah Fenârî'nin "Enmûzecü'l-Ulûm" Adlı Eserinde Tefsir İlmi

Authors : Mehmet ÇİÇEK

Pages : 248-284

View : 12 | Download : 8

Publication Date : 2019-07-24

Article Type : Research Paper

Abstract :Tefsir’e dair birikim Kur’ân’ın bütününü ihtiva edebileceği gibi yer yer küçük hacimli çalışmalardan da oluşabilmektedir. Bu tür küçük hacimli çalışmalardan biri, içinde tefsire dair bölümleri barındıran eserlerdir. İşte biz bu makalede Osmanlı kuruluş dönemi âlimlerinden biri olan Mehmet Şah Fenârî’ye ait Enmûẕecu’l-‘ulûm adlı eserin tefsir bölümünü inceleyeceğiz. Ancak tefsir bölümüne giriş yapmadan önce müellif hakkında kısa bilgi vereceğiz. Devamında Enmûẕecu’l-‘ulûm adlı eserin genel tanıtımını yapacağız. Tefsir bölümünü ise eserde de sunulduğu üzere iki kısımda ele alacağız. İlk kısımda İnsanın halifeliğine dair Allah’ın meleklerle konuşmasının aktarıldığı Bakara suresi 2/30. âyetinin tefsirini inceleyeceğiz. Âyetin parçalara ayrılarak klasik tarzda tefsirinin yapıldığı bu kısımda özellikle insanın halifeliği noktasında meleklerin gözden kaçırdıkları aklî/nutkî kuvvete işaret edilecektir. İkinci kısımda ise imanın artmayıp eksilmeyeceğini düşünen Hanefî söylemin, Kur’ân’da zikredilen âyetlerle nasıl uyumlu olacağı mesele edinilecektir. Buna göre Bakara 2/260. âyette Hz. İbrahim’in, ölüleri nasıl dirilttiğini kendisine göstermesini istemesi üzerine Allah Teâlâ “inanmadın mı?” şeklinde cevap vermektedir. Hz. İbrahim ise “kalbinin mutmain olmasını” gerekçe olarak göstermektedir. Makalenin sonunda tefsir kısmı içerik ve metod açısından değerlendirilecektir. Ayrıca ek olarak Enmûẕecu’l-‘ulûm ’un tefsir bölümü mevcut altı nüsha ışığında tahkik edilecektir. Makalede amacımız müellifin yaşadığı dönemde tefsire dair bir konu ve meselenin nasıl ele alındığını gün yüzüne çıkarmaktır. Ayrıca günümüzdeki benzer sorunlara cevap için bir alt yapı oluşturmaktır.
Keywords : Tefsir, Osmanlı Dönemi, Mehmet Şah Fenârî, Enmûẕecul ulûm, İnsanın halifeliği