İslâm Aile Hukukunda Boşama Yetkisinin Kullanım Şekline Devletin Müdahalesi

Authors : Cemil LİV

Pages : 567-590

View : 12 | Download : 7

Publication Date : 2020-07-20

Article Type : Research Paper

Abstract :Sağlam bir teminat olarak tanımlanan evlilik akdi, sıradan bir akit olmaktan ziyade toplumun temeli olan aile kurumunu meydana getiren önemli bir akittir. Bu sebeple de aile hukuku alanında yapılacak düzenlemelerde eşlerin yanı sıra çocuklar, evlilikle oluşan akrabalık/sıhriyet bağları ve toplumsal maslahatın dikkate alınması gerekir. Aile kurumunun devamlılığını sağlamak için nasihat, güzel olanı görme, sabır, aile danışmanlarının sulh girişimi gibi adımların atılması konusunda eşlere, ailelerine ve devlet yetkililerine sorumluluklar yüklenmiştir. Aile içerisinde problemler oluşmaya başladığında eşler psikolojik, sosyal ve ayrı yaşam terapileri ile aralarındaki sorunları çözmeye çalışacaklardır. Bu aşamalardan sonuç alınamadığında devlet yetkililerinin belirleyeceği hakem heyeti sulh çalışmaları ile yuvanın kurtarılması için mücadele edecektir. Hakem müessesesinin çabaları da sonuç vermezse boşama yetkisi şahitlerin huzurunda devletin kontrolü altında kullanılacaktır. Kur’an’da boşanma konusunda düzenleme getiren ayetlerden bazılarında boşamanın erkeğe nispet edilmesi, bu yetkinin erkekler tarafından istediği bir biçimde kullanması anlamına gelmez. İslâm, kişilere tanınan yetkilerin zulüm aracı olarak kullanmasını yasaklamıştır. Kişilere verilen hak ve hürriyetler kullanımı için sınırlar koyarak bunun aşılmamasını istemiştir. Kur’an’ın boşanma hukuku ile ilgili getirdiği düzenlemelerin boşama yetkisinin zulüm aracı olarak kullanıldığı bir dönemi sonlandırmak maksadıyla geldiği göz ardı edilmemelidir. Evlilik akdinin ve boşanmanın nasların belirlediği ölçütlere uygun şekilde gerçekleştirilmesi istenmiştir. Boşama yetkisi hususunda Allah’ın koymuş olduğu sınırlar aşılarak başkasının hakkı zayi edilirse, suiistimallerin engellenmesi, boşanmaların Kur’an ve sünnete uygun olarak gerçekleştirilmesi adına bu yetkinin icra şekline devletin müdahalesi kaçınılmaz olur. Boşanma hukuku alanında yapılacak düzenlemeler devlet başkanının müdahale yetkisi zemininde değerlendirilebilir. Devlet, hakkında açık nas olmayan konularda toplumsal maslahatın gerektirdiği şekilde hukukî düzenlemeler yapabilir. Şahıslara tanınan yetkinin kötüye kullanıldığı, adaletten uzaklaşılarak zulme sebebiyet verildiği tespit edildiğinde, yetkinin usulüne uygun kullanımıyla ilgili yeni düzenlemeler getirebilir. Çalışmamızda devletin boşama işlemlerine müdahalesi konusunu boşama yetkisinin kime ait olduğu ve bu yetkinin devredilme meselesi değil, sosyo kültürel şartlar, toplumsal maslahat, şer’î siyaset ve devletin yetki alanı açısından boşama yetkisinin kullanım şekli hususundaki düzenlemelerin fıkhi analizi yapılmaya çalışılmıştır. Netice itibariyle boşanma konusunu düzenleyen ayetler, Hz. Peygamber ve sahabe dönemi uygulamaları dikkate alındığında maslahat ve devletin şerî siyaseti gereği boşama yetkisine sahip tarafların bu yetkilerini kullanma usul ve şeklinin sosya kültürel şartlar bağlamında düzenleme yapma, takip ve kontrol etme sorumluluğunun devlete ait olduğu kanaatine ulaşılmıştır.
Keywords : İslam Aile Hukuku, Boşanma, Evlilik, Boşama Yetkisi, Tahkim, Muhalea, Şahit, Devlet