Hanîf Şair Ümeyye b. Ebi’s-Salt’ın Şiirlerinde Başlıca Dinî Anlamlar

Authors : Yakup GÖÇEMEN

Pages : 297-324

View : 16 | Download : 7

Publication Date : 2022-01-15

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu çalışma, Câhiliye ve Sadru’l-İslâm dönemlerinde yaşamış Hanîf şair Ümeyye b. Ebi’s-Salt’ın şiirlerini dinî anlamlar perspektifinden okumak üzere kaleme alınmıştır. Şair, çok arzuladığı peygamberlik makamının Hz. Peygamber’e (s.a.v.) verilmesinden kaynaklanan kıskançlık nedeniyle İslâm’ı kabul etmese de benimsediği yaşam tarzı, İslâm’ın gelmesiyle birlikte Câhiliye dönemi Arap toplumunda yaşanan büyük dönüşüme dair izler taşımaktadır. Ümeyye’ye nispet edilen dinî şiirler, toplumun inanç boyutunda gerçekleşen söz konusu dönüşümün bazı yönlerine ışık tutmaktadır. Bu husus, şairin şiirlerini dinî anlamlar üzerinden okumaya odaklanan ve tema analizi yöntemini benimseyen çalışmamızı önemli ve anlamlı kılan hususların başında yer almaktadır. Hayatı boyunca Şâm ve Yemen’e gerçekleştirdiği ticaret amaçlı yolculuklarında farklı kültürlerle sağladığı temaslar ve semavî kitaplardan yaptığı okumalarla entelektüel kişiliğini inşâ ederek Câhiliye dönemi normlarına göre sıra dışı bir karaktere dönüşen Sakîf kabilesine mensup bu bilge şair, şiirlerinde hikmetli sözler ve dinî kavramları yoğun bir şekilde kullanmıştır. Şairin şiirleri, İbrânice, Ârâmice ve Süryânice gibi dillerden Arapların aşina olmadıkları kelimeler içermesi nedeniyle dil alimlerince delil olarak kabul edilmemiştir. Şair, şiirlerinde zühd, Allah’ın varlığı ve ahiretle ilgili konulara odaklanmıştır. Ayrıca peygamber kıssaları, göklerin ve yerin yaratılışı, kâinatı tefekkür, ölümün kaçınılmazlığı, hesap günü, melekler, cennet ve cehennem gibi dinî anlamları kullanarak tevhîd inancına davet etmiştir.
Keywords : Câhiliye, Şiir, Şair, Hanîflik, Ümeyye b Ebis Salt