Şiî-İmâmî Kaynaklarda Ebû Hanîfe Algısı ve Yöneltilen Suçlamalar

Authors : Hanifi ŞAHİN

Pages : 119-140

Doi:10.29288/ilted.335171

View : 12 | Download : 9

Publication Date : 2017-12-31

Article Type : Research Paper

Abstract :Ebû Hanîfe’nin Ehl-i Beyt’e olumlu bakış açısı olmasına rağmen gerek ilk dönem gerekse sonraki dönem İmâmîyye kaynaklarında Ebû Hanîfe’ye güçlü bir karşı duruş gözlemlenmektedir. Bu karşıtlık, bazen ona lanet okunarak bazen de hakaret içerikli bir kavram olan nâsibî kavramıyla nitelendirilmesiyle sonuçlanır. Ebû Hanîfe’nin eleştirilmesinin temel nedeni, dinin anlaşılması ve yorumlanmasında akla alan açmış olmasıdır. Şiî kaynaklarca “Ali hüküm veriyorsa ben de veririm” şeklinde bir rivayet Ebû Hanîfe’ye nispet edilmektedir. Bu rivayet üzerinden Ebû Hanîfe dinde keyfi davranmakla suçlanmakta, bu durumun dinin anlaşılmasında tek otorite olarak görülen imamlardan kopmaya yol açacağı düşünülerek uzak durulması istenmektedir. Dinde rasyonelleşme, rivayetten kopmak ve aklın dışında bir otorite arayışını reddetmektir. Bu durum, ontolojisini imamlar üzerine inşa eden Şiîliğin dine bakışıyla ilgili oldukça ciddi bir kopuşu temsil etmektedir. Bu nedenle Şiî kaynaklarda Ebû Hanîfe’ye yönelik eleştirilerde sadece onu değil, imamlardan bağımsız hareket etmeyi sonuçlandıracak her türlü düşünceden uzak durulması istenmektedir. İçtihat ve Kıyas’tan uzak durulması da bu bakışın bir sonucudur. Bu makalede, Şiî İmâmî kaynaklarda Ebû Hanîfe’ye yönelik eleştirilerin dayanakları ve gerekçelerine bakılacak, bunun Şiî düşüncedeki sonuçların incelenecektir. Temel referanslarımız Kütübü Erbaa olacaktır.
Keywords : Ebu Hanife, Ashabulhadis, Ashaburrey, Şia, İmâmîyye