Londra İngiliz Kütüphanesi’ndeki Leyla ve Mecnun Mesnevisi Minyatürlerinde Figürler

Authors : Secil SEVER DEMİR

Pages : 71-84

Doi:10.16950/iujad.1013162

View : 11 | Download : 9

Publication Date : 2021-12-28

Article Type : Research Paper

Abstract :İran edebiyatının en ünlü mesnevi şairlerinden Nizamî Gencevi(D.1140-41)’nin günümüze ulaşan en önemli eseri olan ‘Hamse’ Farsça dilinde yazılmış beş adet mesneviden oluşmaktadır. Bu mesneviler: ‘Mahzen-ül Esrâr’, ‘Hüsrev ve Şirin’, ‘Leyla ve Mecnun’, ‘Heft Peyker’ ve ‘İskendernâme’ başlıklarını taşımaktadır. Hamse, İran başta olmak üzere İslâm dünyasında en çok ilgi gören eserler arasında yer almış Farsça, Arapça, Türkçe gibi pek çok dilde manzum ve minyatürlü nüshaları hazırlanmıştır. Bu çalışmada, 1495/96 yıllarında Sultan Hüseyin Baykara’nın saray kitâbhânesinde üretildiği düşünülen, günümüzde Londra İngiliz Kütüphanesi’nde BL or.6810 envanter numarası ile kayıtlı olarak muhafaza edilen Nizamî’nin Hamse’si ele alınmıştır. Yazmanın içerisindeki “Leyla ve Mecnun” mesnevisinde yer alan “(106v) Leyla ve Mecnun Okulda”, “(128v) Mecnun Çölde Salim Tarafından Ziyaret Edildi”, “(135v) Leyla Kocası İbn Salim'ın Yasını Tutuyor”, (137v) Leyla ve Mecnun’un Bayılması, “(144v) Leyla’nın Mezarında Mecnun’un Ölümü” adlı minyatürlerdeki Leyla ve Mecnun Figürleri analiz edilmiştir. Dönemin baş nakkaşı Bihzâd’a atfedilmiş olan minyatürlerde geleneksel kompozisyon kalıplarının nakkaşa özgü yorumla kullanıldığı, dikey ve yatay eksenlerin dengeli kesişimi ile kompozisyonda birbiriyle orantılı alanlar oluşturulduğu, her minyatürdeki Leyla ve Mecnun figürünün birbiriyle örtüşerek kronolojik olarak gençlikten yaşlılığa doğru değişim gösterdiği, figürlerin yaşadıkları hüzün ve ısdırabın yüz ifadelerinde net olarak yansıtıldığı ve figürlerin yaşadıkları coğrafyanın geleneksel kıyafetleri ve takıları ile resmedildiği sonucuna varılmıştır.
Keywords : Nizamî Gencevi, Leyla ve Mecnun, Bihzâd, Minyatür, Londra İngiliz Kütüphanesi BL or 6810