TÜRKÇÜ BİR FİKİR DERGİSİ "DOĞU" VE CHP İLİŞKİSİ (1942-1945)

Authors : Yaşar ZORLU, Faruk TEMEL

Pages : 347-364

View : 10 | Download : 7

Publication Date : 2019-12-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Doğu dergisi, 29 Ekim 1942 tarihinde Tahir Akın Karauğuz tarafından Türkçü fikirleri yaymak üzere çıkarılmıştır. Halkevi adına çıkarılan Doğu, CHP'nin de desteğiyle abonelik sistemi aracılığıyla diğer şehirlere de dağıtılma imkanı bulmuştur. Toplumsal ve siyasal meseleleri Türkçü felsefeyle işleyen Doğu dergisi, ayda bir çıkarılmış ve 1951 yılına dek yayın hayatını sürdürmüştür. Derginin en önemli amaçlarından biri Türkçülük fikrini felsefi açıdan açıklamak olmuştur. Türkçülük'ü açıklamak üzere anket de düzenleyen Doğu; Türk tarihini, Türk büyüklerini, Türk dilini yayınlarında işleyerek, milliyetçi fikirleri toplumsal ve siyasal düzlemde yerleştirmeye çabalamıştır. Ziya Gökalp, Ömer Seyfettin, Halide Edip Adıvar, Behçet Kemal Çağlar, Orhan Şaik Gökyay, Peyami Safa gibi isimlerin yazıları dergide sıklıkla yayımlanmıştır. 1944 yılında CHP'nin Turancı akımlara karşı bir tavır izlemesi sonucunda CHP dergiye verdiği desteği geri çekmiştir. 1946 yılında Doğu, CHP tarafından yeniden desteklenirken, dergideki Türkçü fikirler azalmakla birlikte form değiştirmiştir. Bu kapsamda çalışmada, CHP'nin milliyetçilik anlayışı, Doğu Dergisi’nin içeriği, yayın politikası ve iktidarla ilişkilerinin ortaya konulması hedeflenmektedir. Bu doğrultuda Doğu dergisinin Milli Kütüphane'de yer alan 1942-1945 yılları arasındaki koleksiyonları ve Cumhuriyet Arşivlerinden elde edilen CHP Genel Sekreterliği ve Doğu dergisi sahibi arasındaki yazışmaları gösteren belgeler doküman analizi yapılarak niteliksel içerik analizi yöntemiyle incelenmektedir. Araştırma, CHP iktidarının dış siyasette değişen siyasal konjonktüre göre milliyetçilik düşüncesine ilişkin anlam kaymaları yaşadığını ve bu doğrultuda Doğu dergisinin yayın politikasına yön verdiğini ortaya koymaktadır.
Keywords : Doğu dergisi, Tahir Akın Karauğuz, Türkçülük, Turancılık Davası, CHP