TELHÎSÜ'L-MİFTÂH'IN TERCÜME VE ŞERHLERİNE GÖRE TEVCÎH SANATI

Authors : Ahmet AKDAĞ

Pages : 583-595

View : 11 | Download : 6

Publication Date : 2019-12-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Belâgatin bedî konusunun mana ile ilgili sanatları arasında yer alan tevcîh, klasik belâgat kitaplarında “sözün, birbirine zıt anlamlarda yani hem olumlu hem olumsuz manaya gelecek şekilde kullanılması” şeklinde tarif edilmektedir. Ancak tevcîh, diğer belâgat konuları gibi yaygınlık kazanmamış, eskiden beri belâgat kitaplarında üzerinde pek durulmayan bir sanat olmuştur. Hatîb el-Kazvînî’nin belâgate dair Telhîsü’l-Miftâh adlı eseri üzerine Arapça, Farsça, Türkçe gibi dillerde çok sayıda şerh, tercüme, hâşiye, ihtisâr vb. kaleme alınmıştır. Telhîs’in şimdiye kadar Türkçe 10 tercüme ve 5 şerhi tespit edilmiştir.  Temel belâgat kitaplarından biri olan Telhîsü’l-Miftâh’ın Türkçe tercüme ve şerhlerinde tevcîh sanatıyla ilgili ayrıntılı izahlar bulunmaktadır. Telhîs’in tercüme ve şerhleri bağlamında tevcîh sanatının ele alındığı çalışmamızda öncelikle Tanzimat’tan günümüze kadar geçen sürede kaleme alınmış çalışmalarda tevcîhe yer verilip verilmeme durumuna değinilmiş ve tevcîhe yer veren kitaplarda bu sanatın nasıl ve hangi örneklerle izah edildiği özetlenmiştir. Ardından Telhîs’in Türkçe tercüme ve şerhlerinde söz konusu sanatın nasıl ele alındığı üzerinde durulmuştur. Bu çalışmayla tevcîh sanatının sahip olduğu ifade imkânlarına ve bu ifade tekniğinin önemine dikkat çekmek amaçlanmıştır.
Keywords : Tevcîh, Belâgat, Telhîsül Miftâh, Tercüme