Çin’in İran Nükleer Politikası: Ulusal Çıkar ve “Sorumlu Büyük Güç” Arasında Denge

Authors : Ümit ALPEREN

Pages : 11-35

Doi:10.33201/iranian.510584

View : 15 | Download : 12

Publication Date : 2018-12-29

Article Type : Research Paper

Abstract :Öz Çin’in Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nin (BMGK) daimî üyesi olması, Ortadoğu’da çıkar alanlarının artması ve uluslararası sistemin mevcut başat aktörü ABD’nin küresel konumuna en büyük meydan okuyucu ülkelerden birisi olması nedeniyle İran Nükleer Programı’na yönelik politikasının önemi gün geçtikçe artmaktadır. Ayrıca Çin’in “Kapsamlı Ortak Eylem Planı Antlaşması” (KOEP) sürecindeki politikası, uluslararası sistemde çıkar alanlarının artması ve siyasi konumunun yükselmesi ile daha aktif bir diplomasi izlediğinin ve izleyeceğinin işaretidir. Çin, sivil amaçlı nükleer programın İran’ın hakkı olduğunu savunurken, aynı zamanda nükleer silahların yayılmasının önlenmesi rejiminin sürdürülmesine önem vermektedir. Ayrıca uluslararası yaptırımlara maruz kalan İran ile ikili enerji ve ekonomik ilişkilerini geliştirmek isterken, diğer yandan da hem “sorumlu büyük güç” imajını hem de ABD ile ilişkilerini korumak istemektedir. ABD’nin KOEP’den tek taraflı olarak çekilmesinden sonra, Çin’in ulusal çıkarları ile sorumlu büyük güç imajı arasında nasıl bir denge sağlayacağı daha fazla önem kazanmıştır. Bu çalışmada, Çin’in İran Nükleer Programı politikasında uluslararası sistemdeki değişen konumunun, Çin-ABD ilişkilerinin, bölgesel/küresel düzeydeki ulusal çıkarlarının ve “sorumlu büyük güç” imajı parametrelerinin etkileşimi sonucunda nasıl belirlendiği analiz edilmektedir. Bu makale, Çin’in İran Nükleer Politikasını ulusal çıkarları ve yükselen aktörün “sorumlu büyük güç” imajı arasındaki dengeyi gözeterek belirlediğini savunmaktadır. Çin’in ABD ile ilişkilerini daha öncelikli görmesi ve “sorumlu büyük güç” imajının zarar görmemesi için İran ile ilişkileri sınırlı kalmaktadır.
Keywords : Çin, İran, Nükleer Program, Ulusal Çıkar, Sorumlu Büyük Güç