Tasavvuf Sanat İlişkisi Bağlamında Şeyh Safiyyüddîn Dergâhı

Authors : Ayşe ERSAY YÜKSEL

Pages : 99-148

Doi:10.33201/iranian.649461

View : 15 | Download : 10

Publication Date : 2020-06-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Şeyh Safiyyüddîn, tarikatının merkezini Erdebil’de kurmuş ve mühim bir mensup kitlesine sahip olmuş bir mutasavvıftır. Onun vefatının ardından defnedildiği Şeyh Safiyyüddîn türbesi ve dergâhı, Safevî mimarisi ve sanatının en görkemli eserlerinin ortaya çıkmasına vesile olmuş önemli bir yapılar bütünüdür. Safevîyye tarikatı bu bağlamda sadece mistik bir akım ve dini düşünce sistemi olmaktan ziyade incelenmeye değer bir kültürel oluşum nüvesidir. Safevîlerin tarihi boyunca gelişim ve değişim yaşayan bu tarikatın şeyh ve şahların ortaklığında yürütülen idaresi Şeyh Safiyyüddîn Dergâhının törensel ve mimari düzenlerinde de görünür kılınmaya çalışılmıştır. Bu araştırmanın konusunu oluşturan tasavvuf ve sanat ilişkisi bağlamında ortaya çıkan ve gelişen Şeyh Safi Türbesi ve Dergâhı şimdiye değin dini, sosyal ve siyasi açılardan incelenmiş olup bu dergâhın devrin ve sonrası dönemlerin sanat ortamına yansımaları yeterince değerlendirilmemiştir. Bu makalenin temel hedefi Şeyh Safiyyüddîn Türbe ve Dergâhının Safevi tarihi boyunca yapılaşma süreci ile gördüğü himayeyi mimari yapılar bağlamında değerlendirmektir. Ayrıca makalede Şeyh Safiyyüddîn Dergâhı kapsamında Safevîlerin inançsal kodlarını sanatsal köken aracılığıyla nasıl aktardığını ortaya koymak hedeflenmiştir.
Keywords : İslam Sanatları Tarihi, Şeyh Safiyyüddîn, , Şeyh Safiyyüddîn Türbesi ve Dergâhı, Erdebil, Çinihâne, Sanat Himayesi